متاورس در فرش دستباف؛ ارایه راه‌حل یا نمایش فعالیت؟!
سایت اطلاع رسانی فرش ایران - کارپتور
علیرضا قادری
مرکز ملی فرش ایران از ورود متاورس، واقعیت مجازی و بلاک‌چین به عرصه فرش دستباف خبر داده است. اما این اقدامات نه‌تنها پاسخگوی مشکلات واقعی نیست، بلکه می‌تواند فرصت‌ها و منابع مالی، انسانی و زمانی صنعت را در مسیرهای بی‌ثمر هدر دهد.
به گزارش روابط عمومی مرکز ملی فرش، در نشستی مشترک با بنیاد ملی توسعه فناوری‌های فرهنگی، موضوعاتی همچون برگزاری نمایشگاه‌های مجازی سه‌بعدی، آموزش بافندگان در فضای واقعیت مجازی، دیجیتال‌سازی نقشه‌ها و صدور گواهی اصالت مبتنی بر بلاک‌چین مطرح شد. هدف اصلی این اقدامات نیز «افزایش رقابت‌پذیری، تسهیل صادرات و جلب اعتماد مشتریان جهانی» عنوان گردید.
با این حال واقعیت بازار فرش دستباف ایران با این ادعاها فاصله زیادی دارد. امروز تولیدکنندگان با رکود شدید داخلی و موانع سخت صادراتی ناشی از تحریم‌ها و مشکلات بانکی مواجهند. بسیاری از کارگاه‌ها تعطیل شده یا با حداقل ظرفیت کار می‌کنند و قدرت خرید مردم برای فرش به‌شدت کاهش یافته است. در چنین شرایطی، افزودن فناوری‌های نوینی چون متاورس به زنجیره ارزش، بیش از آن‌که راه‌حل باشد، نمایشی از فعالیت متولیان به نظر می‌رسد.
این ادعا بیشتر شعارگونه است تا واقع‌بینانه
رقابت‌پذیری وقتی معنا دارد که تولیدکننده بتواند در یک بازار آزاد با دیگران رقابت کند؛ در حالی که امروز اساساً دسترسی به بازار جهانی اگر نه کاملا غیرممکن بلکه شدیدا محدود و پر ریسک و هزینه است. تسهیل صادرات نیاز به رفع موانع بانکی، تعرفه‌ای و لجستیکی دارد، نه صرفاً ایجاد نمایشگاه مجازی. جلب اعتماد مشتریان جهانی نیازمند ثبات در کیفیت، قیمت و تحویل کالا است؛ چیزی که به سیاست‌های کلان اقتصادی و پشتیبانی جدی از تولید مربوط می‌شود، نه صرفاً فناوری.
مشکل تنها بی‌اثر بودن این جلسات و وعده این اقدامات نیست. خطر اصلی در آن است که پرداختن به این پروژه‌ها، بی عملی و کم کاری مفرط دستگاه متولی است و منابع محدود مالی و انسانی این بخش را هم به مسیرهایی موهوم و بی‌ثمر سوق می‌دهد و به‌جای حل مسائل واقعی، نوعی سرگرم‌سازی مدیریتی ایجاد می‌کند. این رویکرد در عمل، حکایت از ضعف اساسی در مدیریت تولی‌گری فرش دارد و می‌تواند مدل‌های پرهزینه و بی‌نتیجه‌ای را به‌عنوان الگو در اختیار مدیران استانی قرار دهد؛ الگویی که به جای نجات تولید و بازار، آن را بیشتر به حاشیه می‌راند.
فناوری‌های نوین بدون شک ارزشمندند و در آینده می‌توانند مکملی برای بازاریابی و معرفی فرش باشند، اما زمانی معنا پیدا می‌کنند که زیرساخت‌های تجارت و صادرات واقعی فراهم شده باشد. امروز، پیش از هر چیز باید به رفع موانع فروش داخلی و صادراتی، حمایت از بافندگان و ایجاد سازوکارهای پایدار برای مبادلات تجاری اندیشید. تنها در چنین بستری است که ابزارهایی مانند متاورس می‌توانند نقش ایفا کنند، نه در شرایطی که اقتصاد این صنعت عملاً فلج است.
نجات صنعت فرش دستباف در گرو تمرکز بر واقعیت‌ها و حل مشکلات بنیادی است، نه غرق شدن در پروژه‌هایی که بیشتر به نمایش فعالیت شباهت دارند تا راه‌حل. در چنین شرایطی، افزودن «لایه‌ای فناورانه» بر این زنجیره، بدون حل مشکلات زیرساختی، بیشتر شبیه رنگ‌آمیزی دیوار در شرف آوار است تا بازسازی واقعی ساختمان.
در انتها مجددا این سوال مطرح می شود که پس نتیجه ایجاد و تشکیل این همه کمیته و کمیسیون و شورا و ... تخصصی فرش که با وعده بررسی مشکلات و یافتن راه حل های کارشناسانه مشغول هستند را باید در کجا و چگونه دید و لمس کرد؟!
دیدگاه ها