باز تعریف مسیر رونق صنعت فرش در خراسان‌شمالی

سایت اطلاع رسانی فرش ایران- کارپتور

خراسان شمالی به لحاظ تنوع قومیت‌ها و فرهنگ‌ها، ظرفیت‌های بسیار بالا در تولید فرش دستباف دارد و شاهد تنوع در این زمینه از جمله فرش کردی، ترکی و ترکمن هستیم و نوآوری در این صنعت هر از چندگاهی با بافت مدلی از فرش رونمایی می شود. چند سال پیش بود که بافت فرش دورو توسط هنرمندان روستای دویدوخ راز و جرگلان بسیار سر و صدا کرد و سال گذشته نیز فرش دستباف ارگانیک که تمامی مراحل آن ۱۰۰ درصد طبیعی است در قالب پروژه بین‌المللی ترسیب کربن در بجنورد رونمایی شد.

مسوولان دولت سیزدهم در استان به خوبی از اهمیت این بخش از اقتصاد آگاه اند و در طی سه سال گذشته حمایت های زیادی از هنرمندان فعال در صنعت فرش کرده اند و پرداخت تسهیلات، معرفی بعنوان برند در نمایشگاه های بین المللی و پیگیری بیمه بافندگان از مهمترین این حمایت ها است.

پرداخت ۲۰ میلیارد تومان تسهیلات

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی در این خصوص می گوید: پارسال ۲۰ میلیارد تومان تسهیلات با سود چهار درصد از محل مشاغل خانگی به بافندگان فرش دستباف استان پرداخت شد و مجریان ۲۵۰ طرح، از این کمک تسهیلاتی بهره مند شدند.

حسین حاجی بگلو با تاکید بر لزوم حمایت از بافندگان فرش می افزاید: ۲۷ هزار نفر بافنده فرش در این استان فعال هستند که تنها هشت درصد معادل ۲ هزار و ۳۴۰ نفر بیمه هستند و بیشترین بیمه شدگان این قشر مربوط به شهرستان بجنورد و راز و جرگلان با ۹۰۰ نفر و کمترین آن مربوط به مانه و سملقان با ۳۰ نفر است.

وی با بیان اینکه بیمه بیشترین و مهمترین مشکل بافندگان فرش است می گوید: سهمیه بیمه قالیبافی کم است از این رو تمامی بافندگان در انتظار استفاده از مزایای بیمه اجتماعی هستند. نبود برند ویژه برای فرش‌های تولیدی از دیگر مشکلات بافندگان فرش استان عنوان و خاطرنشان می‌کند: فرش‌های تولیدی استان حتی در ابعاد کوچک هنوز بسته بندی مناسب ندارند و این یکی از دغدغه های بازار است.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی ادامه می دهد: صادرات فرش، بازاریابی و شناسایی بازار در خارج کشور یکی دیگر از مشکلات این صنعت محسوب می شود و بخش زیادی از فرش های تولیدی استان با رویکرد صادرات بافته می‌شود اما در سال های اخیر اقدام خاص برای رونق صادرات فرش ایجاد نشده است.

وی با بیان اینکه فرش‌های تولیدی استان مطابق با سلیقه و ذائقه بازار نیست می گوید: فرش باید بر اساس نیاز مشتری تولید شود این در حالی است که فرش‌های استان با طرح‌های پنج دهه گذشته بافته و تولید می شود.

حاجی بگلو خاطرنشان می کند: در این زمینه باید شرکت و یا تشکلی باشد که با حضور در بازارهای بین‌المللی، نیازها و سلایق مشتریان در خارج از کشور را شناسایی و آن را به طراحان و تولیدکنندگان ما ارائه کند، اما چنین شرکت و تشکل هایی در استان فعال نشده است.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی برگزاری دوره‌های آموزشی برای بافندگان را از نیازهای ضروری این تولیدکنندگان عنوان کرده و می افزاید: پارسال دوره رنگرزی در شهرستان مرزی راز و جرگلان و دوره مهارت قالیبافی در بجنورد برگزار شد و در این زمینه ۸۰ میلیون تومان اعتبار از مرکز ملی فرش تخصیص یافت.

معرفی فرش خراسان شمالی در اکسپو

فرش ابریشم دو روی که در منطقه مرزی راز و جرگلان خراسان شمالی بافته و تولید می شود، ظرفیت بسیار بالایی برای توسعه اقتصادی این منطقه محسوب می شود.

خاستگاه اصلی فرش ابریشم دو رو در روستای دویدوخ شهرستان مرکزی و ترکمن نشین راز و جرگلان است و با وجود ناشناخته بودن یا کمتر شناخته شدنش از جمله هنرهای ظریف و منحصر به فردی است که قابلیت معرفی به جامعه جهانی را دارد.

یکی از اقدامات دولت سیزدهم، معرفی ظرفیت های موجود در فرش از جمله فرش دستباف خراسان شمالی در عرصه بین المللی است که در این زمینه در دی ماه سال ۱۴۰۰ هفته فرش در نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۰ با حضور یک کنسرسیوم و معرفی هشت برند فرش کشور از جمله فرش دو روی خراسان شمالی همراه شد.

دولت در این باره تلاش داشت تا در این رویداد فرش دستباف ایران به دوران اوج خود در تجارت جهانی بازگردد. در این باره پس از رایزنی با مرکز ملی فرش ایران فرش دو روی خراسان شمالی به عنوان یکی از هشت برند کشور در نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۰ معرفی شد.

اکسپو یا نمایشگاه جهانی، مجموعه نمایشگاهی است که هر پنج سال یک‌بار در یکی از کشورهای مختلف جهان برگزار می‌شود و هر کشور دستاوردهای گوناگونش را در گذشته، حال و آینده به نمایش می‌گذارد.

یکی دیگر از اقدامات ارزنده دولت برای معرفی ظرفیت های موجود در صنعت فرش، برگزاری جشنواره های مختلف است، پارسال نخستین جشنواره ملی قالی فاخر در شهر اصفهان برگزار شد.

معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی در باره اقدامات انجام شده برای معرفی ظرفیت های موجود در صنعت فرش استان می گوید: پارسال سه تخته فرش دستباف تولیدی فعالان این استان در جشنواره ملی قالی فاخر در اصفهان خوش درخشید.

مهرداد داودزاده اظهار می کند: نخستین جشنواره ملی قالی فاخر در شهر اصفهان برگزار شد. این جشنواره به منظور شناسایی و معرفی آثار برگزیده و فاخر فرش دستباف و با هدف برند سازی و ایجاد الگوهای مناسب تولید و حمایت از فعالان صنایع دستی اجرا شد.

وی بیان می کند: این فرش ها شامل فرش کردی، فرش روستایی، فرش عشایری، فرش کلاسیک شهری است و فرش دو روی ابریشم استان با وجود اطلاع رسانی های انجام شده در این رقابت ها حضور نداشت.

راه‌اندازی هنرستان فرش

معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی در بخش دیگر سخنان خود با تاکید بر لزوم توسعه آموزش در زمینه صنعت فرش می گوید: رشته فرش در سال تحصیلی (۱۴۰۱- ۱۴۰۰) به منظور رونق و اعتلای صنعت فرش در هنرستان های استان هنرجو پذیرش کرد.

داودزاده می افزاید: بر این اساس رشته فرش در هنرستان سیرجانیان بجنورد، زیارت شیروان، هنرستان روستای بدرانلوی بجنورد و هنرستان روستای گرگز شهرستان راز و جرگلان تدریس شد.

وی می‌گوید: دانش آموزان به غیر از دروس عمومی با طرح‌های فرش اصیل ایران، موادِ اولیه، نوع بافت، قالیشوئی و سایر امور مربوط به فرش آشنا می شوند.

معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی با بیان اینکه صنعت فرش این استان وضعیت مناسبی ندارد، می افزاید: برای رونق بخشیدن این بخش، سند توسعه صنعت فرش و جایگاه آن به صورت واقعی باید تدوین شود.

سالانه ۱۰۰ هزار متر مربع فرش در استان تولیدی می شود که ۴۰ درصد از آن در داخل کشور و مابقی در خارج کشور فروش می رود.

در مجموع ماهانه در استان فرش تمام ابریشم ۲۰۰ متر مربع، ظریف کرک و ابریشم ۳۰۰ متر مربع، فرش تجاری یکهزار و ۵۰۰ متر مربع، درشت بافت ۲ هزار متر مربع، گبه ۳۰۰ متر مربع و تابلو فرش ۱۰۰ متر مربع بافته می شود.

در این استان ۸۵ واحد تولیدی در هنر صنعت فرش دستباف فعال است که از این تعداد ۶ واحد رنگرزی، ۱۰ واحد ابزار فرش دستباف، ۱۰ واحد مرمت و تکمیل فرش، ۱۸ واحد فروش موادِ اولیه فرش، ۲ واحد قالیشویی فرش دستباف، چهار واحد طراحی فرش و ۱۵ کارگاه متمرکز قالیبافی و ۲۰ واحد فروش فرش دستباف را عهده دار هستند.

همچنین هشت اتحادیه صنفی، ۱۱ شرکت تعاونی فعال فرش دستباف و یک تشکل مردم نهاد به عنوان کانون فرش دستباف در استان فعالیت می کنند.

خراسان شمالی با یک میلیون نفر جمعیت در شمالشرق کشور واقع است که ۴۴ درصد جمعت آن روستایی هستند.