نقد و نظر
آیا توافق تهران – ریاض به تنهایی موجب آینده درخشان صادرات فرش ایران است؟-1
این گونه تحلیل های کم عمق و خوشباورانه، خصوصا وقتی از طرف مدیران دست اندرکار تولید و تجارت فرش کشور صورت می گیرد، موجب نگرانی مضاعف نسبت به آینده اقتصاد این بخش است. اینگونه ساده انگاری بی تردید مانع از بررسی صحیح شرایط بازار و حضور هوشمندانه فرش ایران برای بازیابی فرصت های از دست رفته در بازارهای جهانی و به تبع آن بازار عربستان خواهد بود.
سایت اطلاع رسانی فرش ایران - کارپتور
رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستبافت تبریز 30 فروردین ماه 1401 در گفت‌وگو با خبرنگار ایران‌پرس گفت: با توجه به توافق ایران با کشورهای عربی به‌ویژه عربستان، آینده فرش دستبافت ایرانی به‌ویژه فرش تبریز درخشان است.عظیم زاده اضافه کرد: به‌سبب کم شدن تولید و بالا رفتن همزمان تقاضای جهانی، وضعیت فرش ایران بهتر می‌شود و باید متناسب با تقاضای بازارهای جهانی، فرش تولید شود.
گرچه عظیم زاده در این مصاحبه برخلاف ادعای رئیس مرکز ملی فرش ایران مبنی بر رشد تولید فرش کشور، بدرستی به کاهش میزان تولید فرش اشاره کرده است ولی درعین حال ادعاهای دیگر او از جمله بالا رفتن تقاضای جهانی فرش دستباف، با توجه به شواهد و مستندات بازارهای جهانی، کاملا نادرست و گمراه کننده است. این گونه تحلیل های کم عمق و خوشباورانه، خصوصا وقتی از طرف مدیران دست اندرکار تولید و تجارت فرش کشور صورت می گیرد، موجب نگرانی مضاعف نسبت به آینده اقتصاد این بخش است. اینگونه ساده انگاری بی تردید مانع از بررسی صحیح شرایط بازار و حضور هوشمندانه فرش ایران برای بازیابی فرصت های از دست رفته در بازارهای جهانی و به تبع آن بازار عربستان خواهد بود.
لازم به ذکر است که این سطور، به هیچ عنوان، واکنش به اظهارات عظیم زاده و امثال او نیست، بلکه مهم تر از آن، نقد و بررسی عارضه خطرناکی است که ریشه در الگوی رفتار مدیریتی و عملکرد متولیان اقتصاد کشور ، خصوصا وزارت صمت به عنوان متولی تولید و تجارت فرش کشور دارد. تحلیل های سطحی، ساده انگارانه و جزمی و دور از واقعیت مسایل در سطوح بالای تصمیم گیری همواره موجب تقلیل چالش های اساسی حوزه تولید، عرضه و صادرات فرش کشور به موضوعاتی به همان اندازه ساده اندیشانه و سطحی گردیده و منابع مادی و انسانی این بخش را اتلاف کرده و یا به انحراف برده است.
کیست که نداند توافقات میان ایران و عربستان و بازگشت احتمالی مناسبات به روال عادی، بیش از هر چیز متوجه مناسبات و تعاملات سیاسی است تا مناسبات اقتصادی.
اینکه طی هفت سال گذشته فرش ایرانی به عربستان صادر نشده نه تنها به معنی معطل بودن بازار آن کشور و انباشته شدن تقاضا نسبت به فرش ایرانی نیست، بلکه نشان می دهد که در خلاء حضور فرش ایرانی در بازار عربستان، سایر کشورهای تولیدکننده فرش از جمله ترکیه، هندوستان، افغانستان و... فرصت کافی برای ورود بلامنازع به این بازارها را داشته و فضای فعالیت برای تولیدات ایرانی را تنگ، دشوار و پرهزینه کرده اند.
نباید فراموش کرد که مشکل اصلی صادرات فرش ایران، محدودیت های مناسبات مالی ناشی از تحریم است و صرف توافق سیاسی میان ایران و عربستان نه این تحریم ها را رفع می کند و نه روندهای مبادلات مالی و تجارتِ تحت تحریم را دگرگون خواهد کرد. مگر جز این است که حجم مبادلات تجاری ایران با کشورهای همسایه و دوست در سال ۱۴۰۱ به اذعان رئیس کل گمرک ایران، ۵۸ میلیارد دلار بوده که از این میزان ۳۰ میلیارد دلار آن به صادرات و ۲۸ میلیارد دلار آن به واردات اختصاص یافته است؟!
نباید فراموش کرد که مشکل اصلی صادرات فرش ایران، محدودیت های مناسبات مالی ناشی از تحریم است و صرف توافق سیاسی میان ایران و عربستان نه این تحریم ها را رفع می کند و نه روندهای مبادلات مالی و تجارتِ تحت تحریم را دگرگون خواهد کرد. مگر جز این است که حجم مبادلات تجاری ایران با کشورهای همسایه و دوست در سال ۱۴۰۱ به اذعان رئیس کل گمرک ایران، ۵۸ میلیارد دلار بوده که از این میزان ۳۰ میلیارد دلار آن به صادرات و ۲۸ میلیارد دلار آن به واردات اختصاص یافته است؟!
ادعاهای رئیس مرکز ملی فرش درباره برگزاری نمایشگاه فرش برای روسای جمهور سایر کشورها از جمله قطر، به منظور توسعه بازار، بجز توهم و خیالپردازی و ترک فعل، چه نتیجه و دستاورد واقعی داشته است؟
مگر نه اینکه کمتر از دو ماه قبل و در میانه اسفند ماه 1401، حسین سلاح ورزی نایب‌رئیس اتاق ایران، در همایش بزرگ تجاری و سرمایه‌گذاری ایران و قطر، مشکلات جدی در حوزه مبادلات مستقیم پولی و مشکلات مجوز اقامت برای تجار ایرانی را از موانع عمده تجارت دو کشور تلقی کرده و ازفاصله زیاد میان روابط اقتصادی موجود با وضعیت مطلوب گلایه می کند. پس دیپلماسی فرشی(!) مورد ادعای مرکز ملی فرش ایران، بجز حرف درمانی و وعده و وعید، چه کارکرد و نتیجه ای در بر داشته است؟
مادام که دستگاه های نظارتی تباه کردن فرصت ها و حیف کردن موقعیت و منابع را جزئی از وظایف خود قلمداد نکنند و بر انتصاب و انتخاب بدون شایستگی افراد برای پست های مدیریتی احاطه و اشراف نداشته باشند، هیچ فرصت و موقعیتی مطلوب نخواهد بود. بقول معروف برای کشتی بی هدف هیچ بادی موافق نمی وزد!
در این میان نقش کمرنگ و منفعل تشکل های این بخش در بروز و استمرار چالش ها را نیز نباید نادیده گرفت. این نقش را در فرصت دیگری مورد بررسی قرار خواهیم داد.
اگر این مطلب را می‌پسندید از طریق لینک‌های زیر در شبکه‌های اجتماعی به سایر علاقه مندان همرسانی کنید!
دیدگاه ها
با سلام تحلیل درست و بی نقص. بی صبرانه منتظر ادامه تحلیل جناب عالی هستیم.
جناب سجادی عزیز سلام. بسیار مشتاقم تا با دریافت نظرات دستاندرکاران و با مشارکت جمعی به تحلیلی هرچه واقع بینانه تر و از آن مهمتر به یافتن راهکارهایی برای توسعه معقول و آینده نگرانه هر دو وجه اقتصادی و هنری فرش دست پیدا کنیم. امروز نقدترین، عملی ترین و اثربخش ترین امکان، همراهی، همگرایی و همکاری همه دستاندرکاران فرش کشور است. امیدوارم ذینفعان فرش کشور برای این منظور از ارسال نظرات راهگشا دریغ نفرمایند.
باسلام اینجور که شما می فرمایید اصلا به آینده صادرات فرش ایران امیدوار نیستید. به نظر من فرش ایران برند سازی خودش رو در طی سالیان متمادی انجام داده و ورودش به هر بازاری باعث حذف رقیب هایی که شما فرمودید میشه. با توجه به نرخ برابری ریال هم فکر کنم از نظر قیمت هم برای کشور های دیگه فرش ایران جذاب باشه مگر اینکه تجار ایرانی بخواهند سود های نا متعارفی کسب کنند. چقدر خوب میشه معرفی تجاری که توانایی صادرات رو دارند رو هم داشته باشید. کسانی که با انصاف باشند و مورد تایید. با تشکر فاطمه زمانی
خانم زمانی عزیز سلام. ضمن تشکر از پیام ارسالی شما. برای رعایت حوصله خوانندگان مختصر و کوتاه پاسخ می دهم. بله همانطور که فرمودید با رویکرد و روندهای موجود امید چندانی به آینده صادرات فرش ندارم. اتفاقا همه وقایع چهار دهه گذشته و موقعیت فعلی فرش ایرانی در بازارهای جهانی نشان می دهد که ما از ظرفیت موجود و بالقوه برند قالی ایران، بیشترین سوء برداشت را کرده ایم. همانگونه که از آب، خاک و هوا!. قوانین بازار قوانینی طبیعی، زنده، در حال رشد و پویا هستند. صرف گذشته و تاریخ یک محصول در بازار به معنای غلبه قهری و قطعی نیست. بازار آن گذشته مطلوب را با این وضعیت موجود نا مطلوب تحلیل و مقایسه می کند و چشم بسته تسلیم سابقه افتخارآمیز گذشته فرش ایرانی نمی شود. نرخ برابری ریال هم کارکردهای پیشین خود را از دست داده و گرانی و تورم لجام گسیخته اثربخشی مورد نظر شما را از میان برده است. در مورد معرفی تجار هم باید به عرض برسانم که افراد بیشماری در حوزه صادرات فعال هستند ولی امروز صادرات کالا در شرایط تحریمی و مناسبات تعطیل شده مالی و بانکی با چالش های جدی و مشکلات عدیده ای مواجه است و مادام که این زیر ساخت ها فراهم نباشد عملا امکان صادرات نیز منتفی خواهد بود. بی دلیل نیست که طی سالهای گذشته شاهد کاهش روز بروز سهم ایران از صادرات جهانی فرش هستیم. چطور می توان انتظار فعالیت و حضور در بازاری را داشته باشیم که اصول و قواعد اصلی آن را کتمان و نفی می کنیم ؟ در این باره باید همگی بیشتر بگوییم.
با سلام به نظر من صرفا برقراری روابط سیاسی با کشورهای دیگر بدون فراهم کردن بستر مناسبی برای دریافت و پرداخت و حمل و نقل کمکی به رشد صادرات فرش نخواهد کرد.