گفت‌وگو برای نجات فرش دستباف ایران !

سایت اطلاع رسانی فرش ایران - کارپتور
منبع:همشهری آنلاین - محمد باریکانی

علیرضا قادری
مطلب زیر با عنوان: «گفت‌وگو برای نجات فرش دستباف ایران | بازار جهانی فرش دستباف احیاء می‌شود؟» از همشهری آنلاین انتخاب شده است. دردناک است که نه تنها گردانندگان رسمی، بلکه برخی فعالان حوزه تولید و تجارت فرش بجای چاره جویی برای عبور از مشکلات طاقت شکن و روزافزون فرش کشور و یاری دستاندرکاران آن، با تکیه بر آمار، اطلاعات و ادعاهای اغلب نادرست و تحلیل های سطحی از وضعیت و روندهای تولید و تجارت فرش دستباف، مکررات کسالت آور چند دهه ندانم‌کاری را تکرار می کنند. موضوع آنگاه دردناک تر می شود که این گویندگان روشها و اقداماتی را پیشنهاد می کنند که نه تنها مبنای علمی و عقلی درستی ندارد بلکه ترویج آن می تواند چالش های جدی جدیدی را بر اوضاع نابسامان فعلی تحمیل کند. در این باره در قالب مطلب مستقلی بیشتر توضیح خواهم داد.

با هم گزارش همشهری آنلاین را بخوانیم:  

«۴میلیارد دلار حجم تقاضای سالانه فرش دستباف در بازارهای جهانی برآورد می‌شود که این میزان اکنون به‌دلیل جای خالی ایران در بازار جهانی فرش به ۲میلیارد دلار کاهش یافته است. » این جملات محمدرضا تاجر رشتی، بنیانگذار مرجع صدور شناسنامه بین‌المللی فرش دستباف ایران در جمع خبرنگاران است.
بنیانگذار مرجع صدور شناسنامه فرش دستباف ایران معتقد است: «به‌رغم کپی‌کاری چین، هندوستان، ترکیه و پاکستان از طرح‌های فرش ایرانی و فروش آنها در بازار جهانی هنوز هم جای خالی ایران در بازار جهانی فرش پر نشده و با معرفی بهتر فرش ایران در جهان می‌توان بازار جهانی فرش ایران را بار دیگر احیاء کرد.»

کمتر از یک دهه است که مرجع صدور شناسنامه فرش دستباف ایران با هدف بازگرداندن جایگاه فرش ایران در بازارهای جهانی تلاش می‌کند تا شخصیت جهانی فرش ایران در اروپا و دیگر نقاط جهان، به شناسنامه فرهنگی ایران بازگردد. مسئولان مرجع صدور شناسنامه فرش دستباف ایرانی امید دارند تا با ایجاد شفافیت و جلوگیری از کلاهبرداری کشورهای دیگر در بازارهای جهانی زیر پوشش فروش فرش‌های بی‌کیفیت به نام فرش ایران، بار دیگر بتوانند اعتماد و اطمینان جهانی به فرش ایرانی را احیاء کنند.

موزه فرش ایران، حالا برای نخستین بار با همکاری مرجع صدور شناسنامه فرش دستباف ایران، میزبان رویداد گفت‌وگوی فرش است که این هفته با رونمایی از ۹فرش هنری و خاص کشور آغاز می‌شود و معماران، هنرمندان طراح و بافندگان فرش را به نقد نقش فرش دستباف ایرانی وادار می‌کند تا روزنه‌ای برای به روز شدن طرح و نقش فرش‌های ایرانی برای عرضه به کشورهای جهان بیابد.

احیای بازار جهانی فرش ایران چگونه ممکن است؟

محمدرضا تاجر رشتی، بنیانگذار مرجع صدور شناسنامه فرش دستباف ایران: به‌رغم آنکه حجم صادرات فرش دستباف ایران از ۲میلیارد دلار در سال به زیر ۵۰میلیون دلار رسیده است، اما با این حال هنوز کشورهایی نظیر هندوستان، افغانستان، ترکیه، پاکستان و چین که در سال‌های غیبت ایران از بازار جهانی فرش دستباف، اقدام به کپی‌سازی از فرش ایرانی و فروش آنها با نام فرش دستباف ایران کرده‌اند، نتوانسته‌اند جای خالی ایران را در این بازار جهانی پر کنند. بنابراین نیاز اصلی آن است که فرش ایرانی بار دیگر در تبلیغات جهانی جا باز کند و بار دیگر از منظر هنر و فرهنگ شرقی ایران به دنیا معرفی شود. متأسفانه بازرگانان و تجار فرش ایرانی نتوانسته‌اند ارزش و جایگاه فرش ایران را در بازار جهانی حفظ کنند و حاضر شدند، شناسنامه دوم ایران را به قیمت‌های اندک در جهان عرضه کنند. همین حالا در برخی خیابان‌های اروپایی با تبلیغاتی مواجه می‌شوید که نوشته است: «یک فرش دستباف ایرانی با تخفیف ۵۰درصد بخر و ۳فرش ایرانی هدیه بگیر» این شکل معرفی فرش ایران در جهان واقعا شرم‌آور و مایه تأسف است و ارزش‌ جهانی فرش دستباف ایران را به بدترین شکل کاهش می‌دهد. اما چگونه می‌توان بازار جهانی فرش دستباف ایران را دوباره زنده کرد؟ نخست عرضه فرش دستباف ایران به جهان با ارزش واقعی آن و نه بسیار کمتر از میزان ارزش این فرش است. در این دیدگاه ارزشگذاری کاربرد فرش دستباف ایران حداقل یک قرن است و بنابراین باید پول ۱۰۰سال را از خریداران غربی برای فروش یک فرش یا قالی دستباف ایرانی در جهان گرفت. نه اینکه فرش ایدستباف ایران در بازار جهانی چوب حراج زد. با این رویکرد هزینه پرداخت‌شده به هنرمندان تولیدکننده فرش نیز باید افزایش یابد. همین حالا یک بافنده فرش در ایران برای یک ساعت کاری مبلغی حدود ۳۰سنت دریافت می‌کند، درحالی‌که این مبلغ در مشاغل اروپایی برای هر ساعت حدود ۲۰یورو است. یافتن جایگاه دوباره فرش دستباف ایران در بازارهای جهانی امکانپذیر است منتهی این موضوع با تبلیغات و تغییر در ارزشگذاری و فروش فرش دستباف ایران ممکن می‌شود. فرش دستباف ایران برای ۱۰۰سال بافته می‌شود و نباید قیمت ۵سال را از خریداران اروپایی بابت فروش یک فرش دستباف ایرانی که گاه چندین هزار ساعت برای آن زمان گذاشته شده و حداقل یک جفت چشم برای آن صرف شده است را گرفت. این روش کمک می‌کند که خریدار اروپایی نیز به ارزش واقعی فرش دستباف ایران پی ببرد و فرشی که شناسنامه هویتی ایرانیان است از انبارهای فروشگاه‌های خارجی بیرون بیاید و دوباره در ویترین مغازه‌های اروپایی به جای فرش بی‌کیفیت هندی و پاکستانی و چینی بنشیند.

مزیت پایدار فرش دستباف ایران

محمد جواد اینانلو شاهوردی، رئیس موزه ملی فرش ایران: فرش ایران مزیت پایدار رقابتی دارد که هیچ کشوری این مزیت را ندارد. آنچه در فرش ایران وجود دارد در هیچ فرش دیگری در جهان قابل مشاهده نیست و اگر یک هندی گره‌ای بر فرش بافته شده توسط خود بزند، آن گره هرگز به پای گره فرش دستباف ایران نمی‌رسد؛ چون چین و هند تاریخ چند هزار ساله بافت فرش ایران را ندارند. این همان مزیت رقابتی فرش دستباف ایران در جهان است. موزه فرش بهترین مکان برای معرفی مزیت رقابتی فرش دستباف است. شاید فرش دستباف ایران جنبه تجاری هم داشته باشد اما مهم‌تر از آن، اندیشه و فرهنگی است که در تار و پود فرش ایران رسوخ کرده و فرش ایران در جهان را همین حالا که صادرات فرش ایران رونق ندارد، بدون رقابت کرده است. در موزه فرش ایران، یک نمونه از فرش دستباف وجود دارد که از روی عکس یک جعبه شکلات اروپایی بافته شده است. یک زن کردستانی این فرش را که به فرش گل فرنگ شهرت دارد، طرح و نقشه این فرش را از روی یک جعبه شکلات کشیده و بافته است. خلاقیت ایرانی‌ها در فرش دستباف به اندازه‌ای است که در زمان فعالیت انگلیسی‌ها بر نفت در جنوب ایران، یک زن بختیاری نقش پتوهای گلدار آنها را تبدیل به فرشی نفیس کرده که حالا به فرش گل پتو در جهان شهرت دارد. فرش دروازه بهشت هم از آیات قرآن الهام گرفته است و وقتی به بازدیدکننده مسیحی و خارجی گفته می‌شود نقوش بهشتی این فرش مشتمل بر رودخانه و گیاه و مرغان آسمانی و... برگرفته از قرآن است، به خواندن قرآن علاقه‌مند می‌شود.

گفت‌وگو برای بازگرداندن اصالت فرش دستباف ایران

زهرا شوندی، مدیر مرجع صدور شناسنامه فرش دستباف ایران: برای نخستین‌بار در ایران گفت‌وگوی انتقادی در مورد فرش دستباف ایرانی شکل گرفته و رویداد گفت‌وگوی فرش به‌مدت ۴روز از از 7 خرداد ماه در موزه فرش ایران برگزار می‌شود. این نخستین گام برای ایجاد شفافیت و به رخ کشیدن اصالت فرش دستباف ایران است. از این پس قرار است نقش هنرمندان تولید فرش از رنگرز و طراح و بافنده و... در معرفی فرش دستباف ایران با ذکر نام و نشان آنها و شناساندن هنرمندان به مخاطبان، علاقه‌مندان و خریداران فرش اجرایی شود. به همین دلیل در رویداد گفت‌وگوی فرش ۴۰ فرش از ۹ بافنده مطرح و مولف ایران به نمایش گذاشته می‌شود و منتقدان که از رشته‌های معماری، فرش و طراح و نقاش هستند، تولیدات هنری فرش دستباف ایران را زیر ذره‌بین قرار می‌دهند تا با این اقدام، گام بزرگ‌تری در شناساندن مجدد ارزش‌های فرش دستباف ایران به علاقه‌مندان و خریداران و عموم مردم در داخل و خارج کشور برداشته شود. ۹ اثر تألیفی فرش از میان ۴۰ فرش منتخب رونمایی شده از نقاط مختلف کشور نظیر فارس، قم و اصفهان و... به نقد و داوری نهایی گذاشته می‌شوند تا هم هنرمندان بافنده فرش با ایرادات کار خود آشنا شوند و هم مردم و علاقه‌مندان به خرید فرش دستباف ایران با مشخصات و ویژگی‌های فرش خوب و باکیفیت آشنا شوند و شناخت نسبی از ویژگی‌های فرش اصیل ایران پیدا کنند.