فرش دستباف متأثر از نوسانات دلار

سایت اطلاع رسانی فرش ایران - کارپتور

زمانی به هر نقطه از روستاها و شهرها خراسان جنوبی به ویژه بیرجند، سربیشه و درمیان که تا حدودی قطب فرش دستباف این استان به حساب می آیند سر می زدی در هر خانه گاهی به جای یک دار دو یا چند دار قالی بر پا بود.

اما کم کم این هنر با قدمت ۶۰۰ ساله خراسان جنوبی به دلایل مختلف مانند گرانی مواد اولیه، جایگزین شدن فرش‌های مصنوعی و ماشینی، باب میل نبودن طرح و نقش‌ها، یا اندازه‌های فرش های بافته شده و... و از همه مهم‌تر سایه افکندن تحریم‌ها و تعهداتی ارزی که بازگشت سرمایه برای تجار ندارد این هنر دست زنان و مردان کویر نشین استان از رونق افتاد.

آن هایی هم که اکنون گره بر تار و پود فرش‌ها می زنند از سر اجبار ست چرا که خراسان جنوبی دو دهه است که تشنه است همین قهر طبیعت سبب شده تا به واسطه خاکستر شدن دسترنج پدران و مادران این سرزمین در اثر خشکسالی‌های مستمر هیچ ممر درآمدی به جز قالی بافی نداشته باشند.

به همین واسطه تولیدات در این استان چندان کم نشده است اما صادرات این هنر دستی ارزشمند به دلیل تحریم‌ها و تعهدات ارزی که از تجار گرفته می شود چندان رونقی نداشته باشد.

وضعیت بافندگان فرش اصلاً خوب نیست

«محمدحسین راشدی» یکی از بافندگان فرش دستباف خراسان جنوبی می گوید: از هشت سالگی شروع به بافندگی قالی کردم و این هنر را از مادرم آموختم و هنوز در این زمینه فعالیت دارم.

وی با بیان اینکه صادرات مهم ترین مشکل فرش دستباف است، ادامه می دهد: یک کارگر آزاد روزانه ۲۰۰ هزار تومان درآمد می تواند داشته باشد اما یک قالیباف که حدود ۱۲ ساعت پشت دار قالی نشسته است درآمد کافی برای تامین معیشت خود ندارد.

راشدی در ادامه بیان می کند: افزایش قیمت نخ باعث افزایش قیمت فرش دستباف شده است و در گذشته نخ را ۸۰ هزار تومان می خریدیم در حالی که الان قیمت آن به ۱۲۵ هزار تومان رسیده است و افزایش قیمت فرش باعث کاهش رغبت مردم به سمت فرش دستباف شده است.

بازار فرش دستباف در خراسان جنوبی وضعیت خوبی ندارد

خانم «عبدالله زاده» یکی دیگر از قالیبافان خراسان جنوبی نیز بیان می کند: من در خانواده ای متولد شدم که پدر و مادرم هر دو بافنده فرش بودند و رسم در زمان ما این بود که دختر تا کلاس پنجم در حد خواندن و نوشتن و فراگرفتن قرآن، مدرسه می رفت و توفیق تحصیلات بیشتر را نداشت یعنی اعتقاد بر این بود که دختر باید مسئولیت امور خانه را عهده دار باشد.

وی در ادامه می گوید: از سن ۱۲ سالگی به همراه خواهرهایم مشغول بافندگی شدیم. در دوره ما این هنر چه در دوران تحصیل و چه در ایام تابستان توسط مادر، خواهر و حتی همسایه سینه به سینه و به صورت استاد شاگردی منتقل می شد.

این بافنده بیرجندی با بیان اینکه جامعه قالیبافان با مشکلات متعدد و مختلفی مواجه هستند، می افزاید: از مهم ترین مشکلات می توان به کمر درد، پادرد، و … اشاره کرد که اگر بیمه وجود نداشته باشد این مشکلات بر دوش قالیبافان سنگینی می کند.

وی با تاکید بر اینکه تحریم و کاهش صادرات ضربه سنگینی به فرش دستباف خراسان جنوبی وارد کرده است، می گوید: فرش دستباف خراسان جنوبی از ارزش بالایی برخوردار است که متاسفانه هنوز این ارزش معرفی نشده است.

صادرات فرش قابل توجه نبود

آن طور که حسین کامیابی رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی، امروز به خبرنگار فارس از بیرجند، اظهارداشت: صادرات فرش ایران به واسطه تحریم ها، تعهدات ارزی که تجار گرفته می شود و برگشت پولی که ندارد چندان قابل توجه نیست و به طبع در خراسان جنوبی هم چندان قابل توجه نیست.

وی به همین دلیل میزان صادرات فرش دستباف خراسان جنوبی را که به طور معمول در گذشته به آلمان، امارات، ایتالیا و کشورهای اروپایی صادر می شد را اعلام نکرد.

تولید فرش دستباف کم نشد

وی با اشاره به این که تولید فرش در خراسان جنوبی به دلیل این که اکنون به واسطه استمرار ۲۰ ساله خشکسالی‌های مردم آن به روستاییان ممر درآمد دیگری ندارند کاهش چندانی نداشته است، خاطرنشان کرد: اما دستمزدها، مواد اولیه و... برای بافت فرش خیلی بالا رفته است.

به گفته وی در۱۰ ماه ابتدای سال ۱۴۰۱ در خراسان جنوبی ۱۵۰ هزار متر مربع فرش به ارزش حدود ۵۰۰ میلیارد تومان توسط ۵۰ هزار بافنده در نقش های ریزه ماهی، خشتی، نایین و... و در اندازه های متفاوت بافته شد که در مقایسه با سال گذشته چندان کاهشی نداشته است.