"باغچه" شدن "حوض‌های" موزه فرش موقت است

سایت اطلاع رسانی فرش ایران - کارپتور

زمانی که خبر «چلمن سیزدهم رئیس موزه فرش شد!» منتشر شد، کمتر کسی باور می‌کرد این خبر و ویدئوی ساخته شده، واقعیت داشته باشد اما سجاد نوروزیان (مدیر موزه فرش) این ویدئوی تبلیغاتی که خود را در آن به عنوان چلمن سیزدهم معرفی کرده بود، تایید کرد. این تایید نگرانی دوستداران میراث‌فرهنگی را دوچندان کرد. نگرانی از اینکه شخصی بدون سابقه تخصصی فعالیت در عرصه میراث‌فرهنگی و مدیریت موزه و موزه‌داری به عنوان مدیر یکی از تخصصی‌ترین موزه‌های تهران و کشور یعنی موزه فرش معرفی شده است و اینک با آغاز فعالیت‌های سجاد نوروزیان در این موزه تخصصی و تبدیل "حوض‌های موزه‌ی فرش" به "باغچه" نگرانی‌ها شدت یافته است. نوروزیان در صفحه شخصی اینستاگرام خود با انتشار گزارش تصویری، نخستین عملکرد خود را به رخ منتقدان خود کشید و نوشت: به همت شهرداری منطقه ۶، محوطه ورودی موزه فرش احیا شد!

او تصاویری از حوض‌های موزه فرش منتشر کرده که در آن‌ها زباله انداخته‌اند و وضعیت نابسامانی دارد و بعد از "همت شهرداری" برای تبدیل این حوض‌ها به باغچه خبر داده و آورده است: زباله و آشغال که قبلا در ورودی موزه شکل زننده‌ای داشت. این فضا چند دهه قبل، وقتی حصار کشیدند، از حلقه معماری موزه خارج و وارد فضای شهری شد. اکنون نیز در محوطه موزه قرار ندارد.

هرچند نوروزیان به وجود زباله و آشغال و شکل زننده آن‌ها در ورودی موزه فرش پی برده اما با تبدیل میراث فرمانفرمائیان (معمار موزه فرش) به "باغچه" ثابت کرده که نه تنها اطلاعاتی در خصوص میراث‌فرهنگی و معماری موزه فرش ندارد بلکه درصدد پاک کردن صورت مسئله است. او حتا در نقدی که یکی از دوستداران میراث به عملکرد او داشته و عنوان کرد که «ظاهرا معنی احیا شدن را باید دوباره بفهمیم» نوشته: «بله خیلی از مفاهیم در دنیای جدید نیاز به بازنگری دارد.»

نباید فراموش کرد که هفت حوض حیاط بیرونی موزه فرش، بر اساس اعداد مقدس ایرانی بنا شده و حوض آب، رکن اصلی هویت‌بخشی معماری سنتی ایرانی است.

حوض‌های موزه فرش که تبدیل به محلی برای روشن کردن آتش توسط کودکان کار شده بود، زباله در آن‌ها جمع می‌شد و پاتوق کارتن‌خواب‌ها در طول شب بود، به صورت موقت تبدل به باغچه شده است.

حال سیداحمد طباطبایی (رئیس ایکوم یا همان کمیته ملی موزه‌ها) ایران خواستار احیای حوض‌ها شده و نوشت: زمانی که موزه ملی فرش ایران در تهران به عنوان موزه قالیچه‌های شهری در ۲۲ بهمن سال ۵۶ افتتاح شد، حصار و نرده‌ای برای تفکیک عمارت موزه از محوطه خیابان وجود نداشت و به همین دلیل این امکان وجود داشت که حوض‌های مقابل آن از آب رونده پرشوند و از طریق چند حوض در نهایت به حوض روبه روبنای نمازخانه موزه هدایت شوند.

هدف معمار از این کار، القای حس وضوخانه برای مخاطب بود. چند جفت کفش، پست نمازخانه و دستی که توسط پرویز تناولی ساخته شده بود به سوی قبله، مجموعه‌ای را می‌ساخت که نماد اعتقاد قالی بافتن بود.

بنابراین این مجموعه آب و موزه با یکدیگر کار می‌کردند و حالا بهترین کار احیای جریان و حرکت آب به منزله طهارت و پاکی بود و فرش که نمادی از هنر ایرانی است، بهتر بود حوض‌ها احیا شوند.

شرایط موقت است
در این میان مرتضی ادیب زاده (معاون میراث‌فرهنگی استان تهران) در بازدیدی که از وضعیت فعلی موزه فرش داشت به ایلنا گفت: از آنجا که حوض‌های موزه فرش طی سال‌های گذشته مورد استفاده قرار نگرفته بودند و این روزها نیز تبدیل به محلی برای روشن کردن آتش توسط کودکان کار شده بودند و زباله در آن‌ها جمع شده بود و پاتوقی برای کارتن‌خواب‌ها در طول شب شده بود، به صورت موقت تبدل به باغچه شده است.

او با تاکید برآنکه باغچه شدن حوض‌های موزه فرش به صورت موقت انجام شده و از مدیریت برنامه‌ریزی برای احیای این حوض‌ها درخواست اعتبار شده است، گفت: مخزن حوض‌های موزه فرش طی سال‌های گذشته به دلیل‌عدم استفاده از بین رفته و کارایی لازم را ندارد و در این خصوص تست‌هایی نیز گرفته شده. مجموعه حوض‌ها در موزه فرش احیا خواهند شد. همچنین مخزن این حوض‌ها نیز احیا خواهد شد. از منظر کارشناسی این حوض‌ها بخشی از طراحی عرصه هستند و حال آنکه این کار انجام شده، برگشت‌پذیر است و دائمی نخواهد بود.

کتابخانه موزه  گسترش می‌یابد
سجاد نوروزیان (مدیر موزه فرش) نیز درخصوص اقدامی که برای تبدیل حوض‌های موزه فرش به باغچه انجام شده، گفت: در بررسی‌های کارشناسی که داشتیم، متوجه شدیم که احیای حوض‌ها زمان‌بر و نیازمند شکافته شدن است چراکه طی سال‌های گذشته رسیدگی‌های لازم انجام نشده بود و مخزن، لوله‌ها و حوضچه‌ها دچار نشتی شدند و آسیب‌های جدی دیده‌اند. بازسازی فضا از آنجا در پیاده رو قرار دارد، نیازمند بسته شدن ورودی موزه است. از این رو نیاز است تا بخش پایین که در پارک لاله قرار دارد با حضور یگان حفاظت شکافت و باز شود تا بتوانیم بخش بالایی را احیا کنیم. این امر زمان‌بر است از این رو تصمیم بر آن شد تا زمان تامین اعتبار و انجام فعالیت‌های فوق، حوضچه‌ها به صورت موقت تبدیل به باغچه شوند و وضعیت آن ساماندهی شود.

او در خصوص میزان زمان احیای دوباره حوض‌ها گفت: در مرحله نخست باید اعتبارات را دریافت کنیم و سپس هماهنگی‌هایی با شهرداری داشته باشیم اما از آنجا که با زمستان همراه شدیم این امر زمان‌بر خواهد شد. کف حوض‌ها نیازمند بازسازی است و تمام محوطه نیازمند احیا است و پروسه عمرانی جدی را می‌طلبد. این درحالی است که موزه فرش با چالش‌های جدی‌تری روبه روست و باید قبل از زمستان این مشکلات را رفع کنیم.

نوروزیان در پاسخ به این سوال که آیا این امکان وجود نداشت که به جای تبدیل حوض‌ها به باغچه، طرحی در نظر گرفته می‌شد که منظر بصری و معماری حوض‌ها حفظ و آنرا احیا می‌کرد تا بعدها خود حوض‌ها احیا می‌شدند، گفت: این دیدگاه را قبول دارم اما اینجا مشکلات بزرگتری دارد که مورد توجه قرار گیرد. در تجمیع نظرات به این نتیجه رسیدیم که طرح فعلی بهترین و سریع‌ترین راه برای ساماندهی وضعیت موجود است. شاید اگر زمان بیشتری داشتیم، دیدگاه‌های دیگری مطرح می‌شد اما با توجه به وضع موجود تصمیم برآن شد که برای عبور از این مرحله درصدد اجرای طرح باغچه برآییم. خاک‌ها از سطح محفظه مخزن جمع شده و گل‌ها نیز فصلی هستند و فقط برای آنکه فضای ورودی موزه از آن فضای نازیبا درآید این طرح اجرا شد.

کتابخانه موزه دارای امین اموال است. مگر می‌شود کتاب را امحا کرد. بسیاری از افراد حتا اجازه بیرون بردن کتاب از کتابخانه را ندارند. خبر کذب است.

مدیر موزه فرش درخصوص خبرهایی که درخصوص امحا کردن کتاب‌های کتابخانه موزه فرش در دوران مدیریت او منتشر شده، نیز گفت: کتابخانه موزه دارای امین اموال است. مگر می‌شود کتاب را امحا کرد. بسیاری از افراد حتا اجازه بیرون بردن کتاب از کتابخانه را ندارند. این خبر کذب است. از سال ۱۳۸۵ تاکنون کتابی برای کتابخانه موزه فرش تهیه نشده است، این درحالی است که فلسفه موزه فرش پژوهش است. از این رو نیاز است تا کتاب‌های جدید برای آن تهیه کنیم و فضای پژوهشی را احیا کنیم. قرار است کتاب‌هایی به مجموعه کتاب‌های کتابخانه اضافه شود و هیچ کتابی کم نخواهد شد.

او درخصوص وضعیت مخزن موزه فرش و شرایط نم‌زدگی در آن نیز گفت: نم‌زدگی مخزن موزه فرش چیز جدیدی نیست اما با فعالیت‌هایی که از قبل انجام گرفته جلوی نم گرفته شده و بر اساس آزمون‌هایی که داشتیم شاهد آن بودیم که دیگر نشتی ندارد. درعین حال وضعیت دوربین‌های مداربسته خوب است و تمام دوربین‌ها نصب شده است. درخصوص وضعیت برق موزه فرش نیز نیازمند ساماندهی بازارچه پارک لاله هستیم چراکه از منابع ما استفاده می‌کنند و این امر نیازمند دستورات و تصمیمات بالادستی است.