هنر صنعت فرش همدان و امتیازاتی که ازدست‌رفته است| ضرورت احیای نقشه‌های فراموش‌شده

سایت اطلاع رسانی فرش ایران - کارپتور

همدان در تولید صنایع‌دستی از جایگاه ارزنده‌ای برخوردار است به‌نحوی‌که گذشته از ده‌ها و صدها و هزاران هنری که در این بخش گنجانده‌شده در تولید و عرضه فرش دستباف به مناطق مختلف کشور و حتی جهان سرآمد بوده است.

طبق اظهارنظر فعالان این عرصه فرش همدان بیشتر به کشورهای سردسیر مانند ایتالیا، اتریش، آمریکا، کانادا و کشورهای اسکاندیناوی صادر می‌شده و ایران درگذشته درزمینهٔ صادرات فرش در رده چهارم دنیا قرار داشته اما مشکلات و موانعی این جایگاه را از ایران گرفته است.

عشوند و گل حیدره نهاوند، میشن و عاشوری ملایر، کسب و ننج جوزان، فرش مهربان، گل ماهی و ریزماهی اسدآباد، شهری‌باف و انجلاس همدان برخی نقشه‌های فرش همدان هستند که تعدادی از آن‌ها به فراموشی سپرده‌شده و نیازمند احیای جدی هستند

بررسی وضعیت همدان در تولید فرش دستباف بیانگر آن است که در حال حاضر حدود ۴۰ هزار نفر قالیباف و ۴۰۰ نفر رفوگر و مرمت کار فرش در استان همدان وجود دارند و عشوند و گل حیدره نهاوند، میشن و عاشوری ملایر، کسب و ننج، جوزان، فرش مهربان، گل ماهی و ریزماهی اسدآباد، شهری‌باف و انجیلاس همدان، میشن ملایر و مهربان برخی نقشه‌های فرش همدان هستند که تعدادی از آن‌ها به فراموشی سپرده‌شده و نیازمند احیای جدی هستند.

راه دوری نمیریم چراکه همین یکی دو دهه پیش بازار فرش همدان رونق و دادوستد داشت و همدان گویی بندر گمرک غرب کشور بود و فرش‌ها برای توزیع به همدان می‌آمد و از همدان به سایر مناطق ارسال می‌شد تا جایی که روزانه شاید یک هزار تخته فرش و قالی از همدان و اطراف به بازار فرش همدان می‌آمد اما در حال حاضر در بهترین حالت روزی دو تا سه تخته فرش هم نمی‌آید.

رسیدن به پاسخ برخی سؤالات پیرامون مشکلات صنعت فرش دستباف همدان ما را پای صحبت‌های حمیدرضا فروزان احسن که از کارآفرینان مطرح در حوزه فرش دستباف همدان محسوب می‌شود نشاند.

وی که فعالیت خود در حوزه فرش را از سال ۱۳۸۷ آغاز کرده و در سال ۱۳۹۵ نیز وارد حوزه گلیم‌بافی شده و با برگزاری کارگاه‌های آموزشی افراد بسیاری را در این حوزه آموزش داده است در گفتگو با خبرنگار بازار به بیان برخی مشکلات حوزه فرش دستباف پرداخت و بابیان اینکه در استان همدان بیش از دو میلیون و ۲۰۰ هزار رأس گوسفند وجود دارد اما بخش اعظمی از پشم این گوسفندان در استان همدان فرآوری نمی‌شود، گفت: تلاش شده با احیای حرفه ریسندگی این مشکل را تا حدودی حل کنیم و در این زمینه ریسندگی پشم در چند روستای نهاوند و کبودرآهنگ را آغاز کرده‌ایم.

این روزها بیشتر امتیازات منحصربه‌فرد همدان در زمینهٔ بافت فرش از بین رفته است
وی بابیان اینکه زمانی همدان برای خود در تولید قالی و فرش حرف برای گفتن داشت، گفت: متأسفانه این روزها بیشتر امتیازات منحصربه‌فرد همدان درزمینهٔ بافت فرش از بین رفته است.

فروزان احسن بابیان اینکه جمع‌آوری و احیای نقشه‌های قدیمی فرش استان مدنظر قرارگرفته چراکه همدان دارای ۴۰ نقشه و برند معروف است، ادامه داد: نبود مواد مرغوب فرش در استان همدان یکی دیگر از مشکلات جدی است که باید چاره‌ای برای آن اندیشید.

وی با تأکید بر اینکه این روزها طرح‌ها و نقشه‌های قدیمی استان همدان بافته نمی‌شود و اگر مسئولان درزمینهٔ جمع‌آوری نقشه‌ها و طرح‌های قدیمی استان و بازآفرینی آن‌ها همکاری کنند می‌توان به آینده فرش امیدوار بود، گفت: البته برخی مناطق استان همدان حفظی باف هستند و نقشه ندارند که این موضوع تا حدودی مشکل‌آفرین است.

فروزان احسن بابیان اینکه صنعت فرش به حدی اشتغال‌زا است که اگر به آن توجه شود مشکل بیکاری تا حدودی رفع خواهد شد به ریسندگی، پشم‌چینی، فرش‌بافی، رنگرزی و شست‌وشو اشاره کرد و ادامه داد: در حال حاضر مشکل مهمی که در همدان با آن روبه‌رو هستیم از دست دادن پیشکسوتان صنعت فرش است چراکه نمی‌توانیم اطلاعات آن‌ها را گردآوری کنیم.

وی بابیان اینکه مشکلات فرش همدان کم نیست و باید بگوییم فرش همدان در وضعیت کُما به سر می‌برد، اظهار کرد: صنعت فرش همدان باید به‌صورت هدفمند هم از سوی دولت و هم از طریق بخش خصوصی حمایت شود.

این کارآفرین صنعت فرش به برخی دیگر از مشکلات نیز اشاره کرد و بابیان اینکه نحوه توزیع تسهیلات این بخش همچنان سؤال‌برانگیز است، گفت: افرادی را می‌شناسیم که از چند بخش تسهیلات گرفته‌اند اما به‌عنوان قالیباف هم تسهیلات این بخش را دریافت کرده‌اند.

شاید جوانانی تمایل به ورود به این صنعت داشته باشند اما وقتی می‌بینند حمایت کافی صورت نمی‌گیرد از ورود به آن منصرف می‌شوند

وی با اشاره به اینکه ۲۷ صنف وابسته به فرش وجود دارد که در بررسی انجام‌شده اغلب آن‌ها تاکنون و هنوز نتوانسته‌اند تسهیلاتی دریافت کنند، افزود: شاید جوانانی تمایل به ورود به این صنعت داشته باشند اما وقتی می‌بینند حمایت کافی صورت نمی‌گیرد از ورود به آن منصرف می‌شوند و یا وسط کار تغییر شغل ‌دهند.

فروزان احسن بابیان اینکه یکی از درخواست‌های ما از دولت این است که بانک‌ها و مجموعه‌هایی که پرداخت تسهیلات فرش را بر عهده‌دارند آن را یکپارچه کنند و این اقدام را در زیر یک چتر انجام بدهند تا مشکلاتی که سال‌هاست با آن روبه‌رو هستیم تا حد زیادی حل شود، گفت: حل مسائل فرش نیازمند اتاق فکری متشکل از پیشکسوتان، کار بلدان و متخصصان در این حوزه هم از بخش خصوصی و هم در بخش دولتی است تا با هم‌فکری صنعت فرش همدان را از این رخوت و کما رها کنیم.

ضرورت احیای برندهای فرش همدان
وی با تأکید بر ضرورت احیای برندهای فرش همدان و انتقاد از اینکه فرش‌های بافته‌شده در همدان به نام استان‌های دیگر فروخته می‌شود، گفت: تابلو فرش‌های خوبی در همدان می‌بافند اما به نام استان دیگر بافته می‌شوند که این وضعیت هم به استان مربوطه و هم به همدان ضربه می‌زند.

وی تأکید کرد: همچنین فرش دیگر شهرها زمانی که در همدان بافته شود از دید کارشناسان و خبرگان این حوزه غیرواقعی تلقی می‌شود، اما متأسفانه در سراسر ایران بافت‌های مختلف در همه مناطق به‌غیراز نقاط بومی ترویج یافته است.

صحبت‌ها گویای آن است که فرش اگرچه بافرهنگ و هنر ما عجین شده اما امروزه این هنر صنعت با بی‌مهری مواجه شده چراکه باوجود ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل در این صنعت، تولید فرش دستباف و بازار آن در همدان این روزها رونق پیشین را ندارد و صادرات آن‌هم چنگی به دل نمی‌زند بنابراین مدیران باید پای‌کار باشند تا با همکاری یکدیگر مشکلات را حل کنند و رونق را به این هنر صنعت بازگردانند.