طرح و نقش
نقش افشان یکی از پرطرفدارترین طرح‌ها در بافت فرش ایرانی
قدمت هنر فرش‌بافی در ایران به سالیانی دور بازمی‌گردد و محصول این هنر مدت‌هاست که بین جهانیان شهرتی سحرانگیز دارد و این شهرت نشانه زیبایی رنگ‌ها و نقش‌های دست‌بافته‌های ایرانی است که تماما از ذوق هنری ایرانیان گرفته شده است.
عبدالله احراری، عضو انجمن علمی فرش ایران در خصوص نقش افشان فرش‌های ایرانی اظهار کرد: در طرح افشان برگ‌ها، گل‌ها، پرندگان، حیوانات یا نقش‌های مختلف بر کف(سطح) فرش افشانده می‌شود. گویی تعدادی گل یا نقش‌مایه‌های دیگری روی متن فرش گسترده شده و میان این نقش‌ها هماهنگی و هارمونی از نظر رنگ‌بندی وجود دارد و مجموعه‌ای زیبا ایجاد می‌کند.
وی ادامه داد: در واقع طرح افشان انواع مختلفی مانند ختایی، بندی و خطوط شکسته دارد که می‌تواند به صورت دسته‌گلی یا کمه‌ای، افشانه حیوان‌دار یا افشانه ترنجی باشد. در طرح‌های مختلف گونه‌های متنوع افشان دیده می‌شود؛ به عنوان مثال می‌توان نقش ماهی‌درهم بدون ترنج را به عنوان افشان تلقی کرد.
عضو انجمن علمی فرش ایران بیان کرد: اگر نقش افشان ختایی یا شاه‌عباسی را در نظر بگیریم، استان‌ها و شهرستان‌های مختلف این نقش را مورد استفاده قرار می‌دهند که هر یک دارای ویژگی‌های ویژه خود است؛ به گونه‌ای که در مناطق ریزباف این گل‌ها و بندها ظریف‌تر، کوچک‌تر و با تعداد رنگ‌های بیشتر و در برخی از مناطق دیگر مانند نایین طرح‌ها ظریف اما با تعداد محدود و کمتری بافته می‌شود.
احراری اضافه کرد: مشهد نیز از جمله مناطقی است که بخش عمده تولیدات آن با طرح و نقش افشان بافته و تولید می‌شود که از جمله آن می‌توان به طرح افشان شاه‌عباسی که در مجموعه شرکت فرش آستان قدس رضوی بافته می‌شود یا طرح‌های افشانی که توسط تولیدکنندگان بخش خصوصی در شهرهای مختلف استان و به ویژه شهر مشهد بافته می‌شود، اشاره کرد.
وی خاطرنشان کرد: طرح‌هایی که در مشهد بافته می‌شود در شماره‌های مختلف از ۲۵ رج تا ۸۰ رج بافته می‌شود که طبیعتا آن‌هایی که در رج‌شمارهای تجاری بافته می‌شود، دارای گل‌های درشت و رنگ‌های محدود است.
عضو انجمن علمی فرش ایران افزود: طرح افشان در سیر تکاملی خود تا دوره تیموری عمدتا به صورت هندسی و افشان‌هایی با اشکال هندسی بوده است. به شکلی که خطوط منحنی به تدریج در دوره تیموری مورد استفاده قرار می‌گرفت و سپس در دوره صفویان طرح افشان به عنوان یکی از زیباترین طرح‌های این دوره به شمار می‌رفته است؛ به گونه‌ای که افشان شاه‌عباسی در کارگاه‌های قالی‌بافی کرمان، اصفهان، تبریز، کاشان، نایین و مشهد با سبک و سیاق خود بافته می‌شده است.
احراری عنوان کرد: پس از آن در دوره قاجار کاربری این طرح بیشتر رواج یافت و امروز یکی از پرطرفدارترین طرح‌ها به ویژه در بخش قالی‌های تجاری محسوب می‌شود که متاسفانه تولیدکنندگان فرش ماشینی این طرح را به صورت کاملا غیرقانونی و خلاف مصالح ملی فرش‌های دست‌باف، برداشت کرده‌اند و متاسفانه این طرح در فرش‌های ماشینی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: در اغلب کشورهایی که بازار فرش دست‌بافت به حساب می‌آید، فرش‌های افشان جایگاه ویژه‌ای دارد که در برخی مواقع به صورت تلفیقی با سایر طرح‌ها بافته و طراحی می‌شود.
اگر این مطلب را می‌پسندید از طریق لینک‌های زیر در شبکه‌های اجتماعی به سایر علاقه مندان همرسانی کنید!
دیدگاه ها