قصه فرش و نقش و رنج ...

سایت اطلاع رسانی فرش ایران - کارپتور

در زمان سلسه مادها پایتخت ایران بود و به تبع از موقعیت خاصی برخوردار بوده است به‌طوریکه در آن زمان همدان یکی از مراکز تجاری و تولیدی عمده فرش بود و تقریباً در فاصله سال‌های ۱۸۸۰ تا جنگ جهانی دوم به عنوان مهمترین مرکز تجاری و تولیدی فرش در غرب ایران پس از شهر تبریز به‌شمار می‌آمده است. 

استان همدان دارای ۴۰ برند فرش بوده که هر شهر استان دارای دو تا سه طرح است؛ از برندهای معروف شهرستان همدان می‌توان به پرطاووسی، حاج‌خانمی و انجلاس، از معروف‌ترین طرح‌ها و نقشه‌های بومی فرش دستباف شهرستان ملایر میشن، جوزان، چهارچنگ و حسین‌آباد، شهرستان بهار طرح تاج‌آباد، شهرستان تویسرکان طرح آصادقی و ماهی و مالیچه، شهرستان اسدآباد ماهی درهم(هراتی)، شهرستان رزن طرح سوزن، شهرستان نهاوند طرح کله گلی، سالاری، نقشه تاریخی، عشوند و گل حیدر اشاره کرد.

در ۱۰۰ سال اخیر از طرح‌های مختلف قالی ایران در تولید قالی همدانی استفاده شده است اما دو طرح معروف پرطاووسی و خوشه انگوری همدان در سال‌های اخیر شهرت بیشتری داشته است همچنین در مناطق روستایی از طرح‌های ذهنی‌بافت و ماهی‌ درهم آن هم به سبک خاص همدان در بافت فرش‌ها و قالی‌ها استفاده می‌شود.

از نظر رنگ‌آمیزی بیشتر شاهد استفاده از رنگ‌های شاد در قالی‌های همدان هستیم و مواد اولیه‌ای که در سه دهه اخیر کاربرد بیشتری داشت، پرز پشمی و تار و پود پنبه‌ای بوده است همچنین خردادماه امسال از طرح آصادقی، بزرگترین اِلمان فرش کشور رونمایی شد که به گفته رئیس مرکز فرش ملی ایران فرش آقاصادقی که فرش اصیل تویسرکان است، ثبت ملی و جهانی خواهد شد.

مقاصد صادرات فرش همدان بیشتر اروپا و آمریکاست که در چند سال اخیر به علت تحریم‌ها بازار فرش ایران و به ویژه همدان نیز تحت تأثیر قرار گرفته است.

مدیرعامل اتحادیه شرکت‌های تعاونی تولید فرش دستباف روستایی استان همدان در بازدید خبرنگار ایسنا از اتحادیه گفت: گمرک همدان در گذشته پایلوت صادرات فرش کشور بود اما در حال حاضر فقط دو صادرکننده فرش در این استان وجود دارد که از گمرکات دیگر صادر می‌کنند.

حمیدرضا شیخ‌علیان با اشاره به اینکه این اتحادیه ۵۰ هزار عضو دارد، افزود: از این تعداد فقط ۲۰ هزار نفر بافنده هستند که ۱۵ هزار نفراز بافنده‌های استان فعال و مابقی بافنده نیمه فعال و فصلی است.

وی با تأکید بر اینکه ۲۱ هزار بافنده بیمه شده در استان همدان وجود داشت، تصریح کرد: با بازدیدهای صورت گرفته افرادی که بافت فرش نداشتند، از لیست بیمه شدگان قالی بافی خارج شدند به طوریکه در حال حاضر ۹۰۰۰ بیمه شده قالی بافی در استان وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه سالانه حدود ۱۲ هزار متر فرش در استان همدان بافته می‌شود، یادآور شد: در حال حاضر ۶۰ درصد از بافت فرش استان مربوط به قالی و ۴۰ درصد مربوط به تابلو فرش است البته بافت تابلو فرش در استان اشباع شده به طوریکه از استان های خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و قم نیز به استان همدان ارسال، بافته و به نام آنها فروخته می‌شود.

شیخ‌علیان در گفت‌وگو با ایسنا، با تأکید بر اینکه افغانستان و ترکیه بیشترین تولید فرش ایرانی را دارند، بیان کرد: در حال حاضر چین از بازار رقابت فرش ایرانی خارج شده است اما افغانستان و ترکیه بیشترین بافت فرش ایرانی را دارند.

وی با بیان اینکه کیفیت فرش همدان خوب است اما علت اینکه فرش تبریز مطرح است، تعداد بالای بافت آنهاست، اظهار کرد: فرش همدان از نظر کمی و کیفی خوب است و اکثر فرش های همدان در سایزهای کوچک بافته می‌شود اما فرش های تبریز بزرگ پارچه هستند.

مدیرعامل اتحادیه شرکت‌های تعاونی تولید فرش دستباف روستایی استان همدان با تأکید بر اینکه فرش همدان قابلیت رقابت با فرش های تبریز را دارد، ادامه داد: در حال حاضر بافت فرش همدان هم کم نیست اما بیشتر فرش های کوچک پارچه بافته می‌شود.

این مقام مسئول با اشاره به اینکه فرش های همدان تجاری است، تصریح کرد: بیشتر فرش های همدان صادراتی است و همدان از نخستین تولیدکندگان تجاری کشور بوده به طوریکه رتبه اول تا سوم صادرات فرش را داشته است.

وی با بیان اینکه بعد از نفت، فرش دومین کالایی است که توسط آمریکا تحریم شده است، گفت: فرش ایران(همدان) بیشتر به آمریکا، آلمان و ایتالیا صادر می‌شد که به علت تحریم‌ها صادرات فرش همدان نیز دچار مشکل شد.

شیخ‌علیان با تأکید بر اینکه در حال حاضر صادرات فرش همدان بسیار کم و به صورت چمدانی است، خاطرنشان کرد: گمرک همدان در گذشته پایلوت صادرات فرش کشور بود اما در حال حاضر فقط دو صادرکننده فرش در این استان وجود دارد که از گمرکات دیگر صادر می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه هر شهرستان طرح فرش ویژه خود را دارد، یادآور شد: در شهرستان های بهار و اسدآباد فرش تاج آباد، نهاوند طرح عشوند، تویسرکان آصادقی، ملایر فرش های ازندریان و حسین آباد، همدان شیخ صفی، شاه عباسی، اسلیمی، انجلاس و لچک ترنج، رزن طرح سوزن بافته می‌شود.

کارشناس و بافنده فرش دستباف همدان نیز با بیان اینکه هماهنگی بین قالیبافان همدان وجود ندارد، گفت: بعضی از قالیبافان در همدان بافت انجام می‌دهند اما بی نتیجه است به طوریکه اگر هماهنگ شوند و چند نفری اقدام به بافت قالی های بزرگ کنند سودآوری بیشتری خواهند داشت.

محسن نعیمیان که ۵۰ سال است به شغل قالیبافی اشتغال دارد، با اشاره به اینکه درآمد حاصل از بافندگی فرش بسیار کم است، اظهار کرد: درآمد یک قالیباف ماهانه حدود یک میلیون تومان است که باید از صنعت فرش حمایت شود چراکه اشتغالزایی خوبی دارد.

به‌گزارش ایسنا، به نظر می‌رسد بافت فرش در همدان نیاز به یک برنامه اصولی دارد تا فرش‌هایی با ابعاد بزرگ و قابل توجه در این استان بافته شود چراکه به گفته مسئولان، بافت فرش دستباف در همدان در ابعاد کوچک انجام می‌شود و به همین علت فرش‌های همدان در کشور چشمگیر و قابل توجه نیست.