آیا فرش دستباف به روز‌های اوج خود برمی‌گردد؟

سایت اطلاع رسانی فرش ایران - کارپتور

طبق آمار‌ها بیشترین میزان صادرات فرش ایرانی در سال ۱۳۷۳ اتفاق افتاده است. در این سال ایران توانسته با ثبت رکورد ۲ میلیارد و ۱۳۲ میلیون دلار از صادرات فرش دستباف به سایر نقاط جهان ‌آماری خیره‌کننده به‌جا‌ بگذارد.
ارزش این آمار آنجایی بیشتر مشخص می‌شود که متوجه شوید در این سال نزدیک به ۴۴درصد از کل صادرات غیر‌نفتی ایران فقط و فقط با فرش اتفاق افتاده است و‌ حدود ۵ تا ۷ میلیون شغل جدید ایجاد کرده است.

بعد از سال ۷۳ بود که روند نزولی ایران در عرصه‌های بین‌المللی در زمینه صادرات فرش آغاز شد؛ جایی که فقط یک سال بعد و در سال ۷۴ میزان صادرات از ۲ میلیارد به ۱ میلیارد دلار کاسته شد و در سال ۷۵ این عدد به ۶۷۵ میلیون دلار رسید.

دلایل افت صادرات فرش دستباف در سال‌های اخیر

بر اساس اعلام کارشناسان فعال در این حوزه، از‌دست‌رفتن حجم زیاد فروش در بازار‌های اروپایی و آمریکایی با اعمال‌شدن تحریم‌ها علیه ایران، عرضه‌شدن فرش‌های بی‌کیفیت و ارزان‌قیمت کشور‌های چین و هندوستان با عنوان فرش‌های دستباف ایرانی، مشکلات شدید در انجام نقل‌و‌انتقال پول و حضور در بازار‌های بین‌المللی در چندین سال اخیر و بی‌میل‌شدن بازرگانان داخلی برای صادرات فرش به‌دلیل تعهدات ارزی از جمله دلایل رکود صادرات فرش در این برهه بوده است.

‌رئیس مرکز ملی فرش بدون اشاره به ارقام صادرات در گزارشی گفته است: در سال‌های گذشته به‌دلیل مشکل رفع تعهد ارزی صادرکنندگان، حقوق گمرکی این محصول کاهش یافت و همچنین علاوه بر قاچاق این محصول، متراژ فرشی که مسافران به‌عنوان کالای همراه می‌توانند خارج کنند، به ۲۴ متر‌مربع افزایش یافت که همه این‌ها بر غیرواقعی‌بودن آمار‌ها صحه می‌گذارد. البته او موضوعاتی مثل شیوع کرونا و همچنین سلیقه‌های خاص مشتریان را نیز بر افت صادرات تأثیرگذار می‌داند.

بازار بین‌المللی فرش دستباف در‌ حال کوچک‌تر‌شدن است

عبدالله احراری، عامل توسعه شبکه ملی دستبافته‌های داری خراسان‌رضوی، دراین‌باره به خبرنگار شهرآرانیوز می‌گوید: در موضوع بحرانی وضعیت فرش دستباف به این نکته ‌باید اشاره کرد که جایگاه بین‌المللی فرش دستباف نسبت به دوره‌های قبل سیر نزولی داشته است. خیلی از کشور‌ها به تولید فرش روی آوردند و توزیع فرش رقابتی شده است.

به گفته این فعال ‌حوزه دستبافته‌های داری، خیلی از کف‌پوش‌ها جدا‌ از فرش ماشینی رقیب فرش شده‌اند و از همه مهم‌تر اینکه دیدگاهی که شهروندان نسل میان‌سال و سالمند کشور‌های اروپا و آمریکا به فرش دستباف به‌عنوان یک کالای سرمایه‌ای داشتند، به کالایی مصرفی تبدیل شده است در نتیجه حاضر نیستند پول زیادی را برای فرش دستباف بدهند.

احراری یادآور شد: بازار بین‌المللی فرش دستباف در حال کوچک‌تر‌شدن است. اگر در گذشته بازار جهانی فرش دستباف ۵ میلیارد دلار بوده است، الان ۵۰درصد این رقم تقلیل یافته است. نبود پل ارتباطی با کشور‌ها و تعهد ارزی یکی دیگر از مشکلات صادر‌کنندگان است که رقبا آن‌ها را برای انجام صادرات کم می‌کنند. در کنار این تورمی که در کشور داریم و قیمت مواد اولیه، تولید قابل پیش‌بینی نیست و اقتصاد دمدمی‌مزاجی داریم که باعث شده صادر‌کننده نتواند سفارشی بگیرد.

دغدغه دولت فرش نیست

عامل توسعه شبکه ملی دستبافته‌های داری خراسان‌رضوی تصریح کرد: حمایتی که باید از تولید‌کنندگان و بافندگان شود، از سوی متولی انجام نمی‌شود. بیمه بافندگان و بلاتکلیفی آن‌ها نمونه بارز این بی‌توجهی است. متولی فرش روز‌به‌روز از قدرت سازمانی خود در قبال بهبود شرایط فرش دستباف فاصله می‌گیرد و حتی تبلیغی هم در بازار هدف انجام نمی‌دهد و این نشان می‌دهد دغدغه دولت، فرش که ‌کالایی ارزآور می‌تواند باشد، نیست.

وی یادآور شد: هنوز که هنوز است، فرش دستباف ایران یک سرقفلی است و فرش دستباف را با نام ایران می‌شناسند. اگر دولت تصمیم بگیرد، دوباره می‌شود فرش دستباف را به روز‌های اوج برد؛ اگر به تولید‌کننده و بافنده توجه کنیم و روابط تجاری را با دنیا بهبود دهیم. مسلما همین بهبود روابط با عربستان در این بازار هم می‌تواند مفید باشد. در نتیجه می‌توانیم در کشور‌های عربی حضور فعال داشته باشیم.