عرضه فرش دستباف ایران به عنوان شناسنامه‌ای ملی در بازار‌های جهانی و حاشیه جام جهانی ۲۰۲۲ بستری برای معرفی این هنر صنعت در جهان و ارز آوری در کشور است.

فرش دستباف ایران قدمتی چندهزار ساله دارد که با گذشت زمان بر تنوع طرح‌های فرش دستباف و تعداد علاقه‌مندان به این نوع فرش افزوده شده است.

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، کشور ما با تخصص ویژه خود در زمینه بافندگی انواع فرش‌های اصیل و بی نظیر از قبیل فرش ابریشم، به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادر کنندگان فرش در جهان تبدیل شده است و در حال حاضر یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین کشور‌های جهان در بازار هنر صنعت فرش دستباف است.

براساس آمار مرکز ملی فرش ایران در سال ۲۰۲۰ جمع صادرات فرش دستباف در جهان ۸۷۰ میلیون دلار بوده که هند با ۲۷۸ میلیون دلار در رتبه نخست و ایران با ۷۲ میلیون دلار در رتبه دوم قرار گرفتند.

البته این در حالی است که می‌توان صادرات ایران را همچنان در مقام نخست صادرات قلمداد کرد چرا که آمار هندی‌ها شامل همه کف‌پوش‌های تولیدی به همراه گلیم و برخی فرش‌هایی است که با ربات تولید می‌کنند و به عنوان فرش دستباف عرضه می‌شود.

در این زمینه فرحنار رافع رئیس مرکز ملی فرش ایران می‌گوید: بیش از ۳۵ هزار اشتغال جدید درحوزه فرش دستباف طی سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۰ ایجاد شده که نتیجه آن رشد ۴۶ درصدی تولید و ۱۰ درصدی افزایش صادرات شده است که برای افزایش این میزان صادرات و حفظ جایگاه و رتبه جهانی فرش دستباف ایرانی نیازمند حمایت و برنامه ریزی‌هایی در سطح کلان است.

در این راستا برگزاری بازی‌های جام جهانی ۲۰۲۲ قطر فرصتی مغتنم برای معرفی و عرضه بیشتر این هنر صنعت فاخر در عرصه بین المللی است که هنرمندان فرش دستباف کشور در این زمینه بیکار ننشسته اند و با بافت فرش ویژه جام جهانی قطر در ۱۸ ماه یکی از نماد‌های مهم جام جهانی قطر در سطح جهانی را تولید کردند.

قالی جام جهانی ۲۰۲۲ قطر را اسماعیل شفیعی و فرزانه گلچین زوج تبریزی بافته اند و طراحی آن را در ابعاد ۲ در یک و نیم متر با ۳۵۰ رنگ، استاد نادر جلالی اقدسیان بر عهده داشته که ۷۰ درصد آن ابریشم و ۳۰ درصد نیز پشم گوسفند مرینوس با چله ابریشم است.

رافع با اشاره به اهمیت بافت فرش دستباف جام جهانی ۲۰۲۲ قطر در تبریز می‌گوید: به منظور معرفی و شناساندن این هنر صنعت به دنیا، امیدواریم با حضور فرش آذربایجان شرقی در جام جهانی قطر ۲۰۲۲ نگاه‌ها بار دیگر به سمت فرش دستباف جلب شود.

یکی از برنامه ریزی‌های صورت گرفته در این زمینه برگزاری نمایشگاه فرش دستباف ایرانی در قطر در شهریور امسال است.

علیرضا پیمان پاک با اشاره به فراهم شدن زیرساخت برگزاری نمایشگاه صنایع خلاق و فرش ایرانی در قطر در این باره می‌گوید: امیر قطر تمایل داشت نمایشگاهی از صنایع خلاق و فرش ایرانی را در این کشور در زمان مسابقات جام جهانی داشته باشیم و زیرساخت‌ها فراهم شده است.

رئیس سازمان توسعه تجارت ادامه می‌دهد: در صنایع دستی و فرش این امکان را داریم تا در دوره جام جهانی از ظرفیت‌های اقتصادی آن استفاده کنیم و یکی از برنامه‌های دولت تأسیس مرکزی مشترک در دوحه بود که انجام شد. 

پیمان پاک می‌افزاید: امروز فرصت برندسازی در قطر نیست و برای استفاده از فرصت‌های جام جهانی باید از برند‌های موجود استفاده کنیم.

همچنین محمد مهدی برادران در این باره می‌گوید: هر کشور با یک نام و نشان تجاری شناخته شده که سفیر فرهنگی ایران در جهان، فرش دستباف است.

معاون صنایع عمومی وزیر صنعت، معدن و تجارت ادامه می‌دهد: فرش دستباف در عرصه دیپلماسی اقتصادی و فرهنگی می‌تواند نقش‌آفرین باشد.

به گفته برادران هم اکنون ثبت نشان‌های تجاری فرش دستباف برای ۷ استان دیگر با همکاری وزارت امورخارجه انجام شده است در حالیکه در سال‌های گذشته این اقدام فقط برای ۲ یا ۳ استان به انجام رسیده بود.

معاون صنایع عمومی وزیر صنعت، معدن و تجارت تولیدفرش و خصوصی‌سازی فرش‌های فاخر و صادرات آن از شرکت‌های مختلف را بستر مناسبی از نظر اقتصادی می‌داند که ظرفیت بالایی در صادرات غیر نفتی کشور دارد.

وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر بستر مناسبی برای صادرات فرش دستباف را فراهم کرده ایم به طوری که برای حضور در نمایشگاه قطر ۲۰۲۲ از تولیدکنندگان و صادرکنندگان دعوت کردیم تا در این رویداد بزرگ شرکت کرده و محصولات خود را عرضه کنند.

فرحناز رافع رئیس مرکز ملی فرش با اشاره به تلاش یکسال و نیمه برای ایجاد شناسنامه فرش دستباف و ارزش افزوده می‌گوید: امروزه با ربات و بدون گره فرش را می‌بافند و تولید می‌کنند که برای حمایت از مشتری و مصرف کننده شناسنامه برای فرش تعریف شده است که آثار فاخر مشخص شوند و راه‌اندازی نمایشگاه فرش دستباف در حاشیه بازی‌های جام جهانی قطر ۲۰۲۲ در میزان صادرات و ارزش افزوده این هنر صنعت تاثیر زیادی دارد.

به گفته وی اگر بتوانیم ارزش واقعی فرش دستباف را به بازار‌های خارجی معرفی کنیم بدون تردید علاوه بر تقویت چرخه فرش، تولید نیز ارتقا خواهد یافت.

براساس گزارش عملکرد تجارت خارجی فروردین امسال (۱۴۰۱) که از سوی وزارت صمت منتشر شده در ماه نخست امسال فقط ۲۰۰ تن فرش دستباف به ارزش ۲ میلیون دلار از کشور صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰ به ترتیب به لحاظ وزنی و ارزشی ۲۷ و ۲ درصد افزایش داشته است.

همچنین براساس اعلام گمرک، صادرات فرش دستباف در سال ۱۳۷۲ به اوج خود رسیده و حدود ۲ میلیارد دلار بوده و برای ۵ تا ۷ میلیون نفر شغل ایجاد کرد، اما به تدریج کاهش یافته، به طوری که به حدود ۲۴۰ میلیون دلار در سال ۱۳۹۷ و پس از اعمال تحریم‌ها به ۷۰ میلیون دلار در سال ۱۳۹۸ و ۵۰ میلیون دلار در سال ۱۳۹۹ و ۶۴ میلیون دلار در سال گذشته رسیده است.

به گفته رئیس مرکز ملی فرش ایران وضعیت تولید و صادرات فرش دستباف در سال‌های اخیر دچار مشکلات فراوان بوده که ازجمله مهمترین آن‌ها تحریم‌های بین‌المللی، تعهد ارزی و بیمه قالیبافان در صنعت فرش دستباف است.

تخصیص تسهیلات ارزان قیمت برای تولید کننده به عنوان پیشران و پشتیبانی از فرش دستباف به صورت مجتمع‌ها و کارگاه‌های قالی‌بافی و سری‌بافی، توسعه بازار و بازار سازی، حل مشکل بیمه قالیبافان، راه اندازی خانه‌های خلاق و کسب و کار‌های نوپایی (استارتاپ) برای بازاریابی فرش به منظور افزایش صادرات، معرفی فعالان و شاخصان این عرصه به جامعه ایرانی و جامعه جهانی، برگزاری نمایشگاه‌های فرش در داخل و خارج از کشور در حاشیه رویداد‌های بزرگ جهانی و دیدار‌های سیاسی مقامات کشور‌های مختلف میهمان در ایران می‌تواند در جهت معرفی، توسعه، تولید، صادرات و ارزآوری این هنر صنعت مؤثر واقع شود.

گزارش مکتوب از زهره پرورش خبرنگار گروه صنعت و معدن خبرگزاری صدا و سیما