کوتاه از دکتر سیاوش آزادی

سایت اطلاع رسانی فرش ایران - کارپتور

سیاووش  آزادی (Siawosch Ulrich Azadi) یکی از کارشناسان برجسته فرش جهان و کلکسیونر فرش است او در حالی که هنوز در هامبورگ تحصیل می‌کرد، تجارت فرش شرقی را آغاز کرد . پرداختن به آثار هنری بافته شده برای او کاملاً جدید نبود، زیرا پدرش کلکسیونر فرش های زیبا بود.  با فروش فرش هایش، کنجکاوی او نسبت به این کالا و شناخت آن بیشتر شد.  خودش می گوید: «نقوش بیشتر تغییر می‌کند و تنوع زیادی دارد، سپس نوبت به شناخت رنگ‌ها و مواد می رسد. تخصص در فرش شرقی همیشه باید با طرح، رنگ و مواد به عنوان بخشی از تحلیل ساختاری سروکار داشته باشد، اگرچه مورد دوم نیز می تواند بسیار متنوع باشد، تنها یک تجزیه و تحلیل دقیق می تواند اطلاعاتی در مورد قدمت و خاستگاه یک فرش شرقی ارائه دهد.»

در طی تقریباً پنج دهه، در سفرهای بی‌شماری به مشرق زمین، آزادی بسیاری از اشتباهات به‌اصطلاح قالی‌شناسان و متخصصان خودخوانده (که به نوبه خود کاری بیش از کپی برداری از کتاب‌های قدیمی انجام نداده‌اند) را برطرف کرده و دانش تجربی در مورد فرش گردآوری کرده است. چنین سفرهای علمی برای مردی که بخواهد با بافندگان در مورد کار آنها صحبت کند آسان نیست.  زیرا مرد اجازه ندارد مستقیم با زنان مردم عشایر صحبت کند.  آزادی از خاطراتش در این مورد می گوید: «و مردانی که ترجمه می‌کردند، چیزی از کار دستی همسرانشان نمی‌فهمیدند، آنها فقط از فروش سر در می آوردند.»

افراد کمی می دانند که علم فرش در حدود سال 1870 در برلین پایه گذاری شد.  این سوال پیش می آید که چرا این علم در محل مبدا در مشرق زمین پایه گذاری نشده؟ آزادی دلیل آنرا اینگونه توضح می دهد: «مردم آنجا این آثار هنری را می گذارند و در مورد آن صحبت نمی کنند. اتفاقاً درخشندگی رنگ فرش های شرقی به دلیل آب و هوای حاکم بر محل ساخت آن ها است. در جایی که خورشید یازده ماه می تابد، مردمک ها کوچکتر می شوند و مردم به رنگ ها حساس تر می شوند. »

آزادی تا پایان دبیرستان در تهران زندگی کرد و سپس در هامبورگ ادامه تحصیل داد او تا به امروز در این شهر زندگی می کند.  مدت کوتاهی پس از اتمام تحصیلات، وارد واردات فرش های کهنه و قدیمی شد و در سال 1966 گالری خود را برای فرش های کلکسیونی افتتاح کرد.  از آن زمان او زندگی حرفه ای خود را وقف علم و تحقیق در زمینه فرش کرده است.

آثار او شامل بیش از 100 مقاله علمی، کتاب و نمایشگاه است.  اینکه او در سال 1356 کاتالوگ افتتاحیه موزه فرش تهران با شهرت جهانی و کاتالوگ «مثل گل‌های بیابان» را برای موزه قوم‌شناسی هامبورگ در سال 1993 نوشت، نشان می‌دهد که تخصص او چقدر مورد تقاضا است. 

آزادی در سال های اخیر بدلیل بیماری، عملا از فعالیت کناره گیری کرده و در منزل خود بستری است و دیدارهای بسیار محدودی دارد. برای این پژوهشگر موفق و پر تلاش آرزوی سلامت و طول عمر داریم.