گزارش
حال و روز صنایع دستی
به وسایلی که جنبه هنری دارند و دارای ویژگی‌ها و شرایط خاص‌اند و از همه مهمتر ساخته دست بشرند صنایع دستی گفته می‌شود.
نخستین صنایع دستی ساخته بشر مربوط به دوره «پارینه سنگی» با قدمتی بیش از ۱۵ هزار سال پیش از میلاد مسیح است.
اصولاً هنر دست هنری است که با روح و پیشینه فرهنگی هر قوم و ملتی عجین است با توجه به پیشینه ت‍‍اری‍خ‍‍ی صنایع دستی خوزستان این س‍رزم‍ی‍ن پ‍ی‍وس‍ت‍ه ب‍س‍ت‍ر م‍ن‍‍اس‍ب‍‍ی برای رش‍د و ش‍ک‍وف‍‍ای‍‍ی هنر و صنایع دستی در زمینه های م‍خ‍ت‍ل‍ف به شمار آم‍ده و همچنین ت‍‍ع‍دد ق‍وم‍‍ی و فرهنگی مردم استان م‍وج‍ب شده تا صنایع دستی در خوزستان از ت‍ن‍وع چ‍ش‍م‍گ‍ی‍ری ب‍رخ‍وردار شود.
از جمله صنایع دستی استان خوزستان می‌توان به کپوبافی، حصیربافی، قالی محلی، گلیم‌بافی، نمدمالی، احرامی، گیوه‌بافی، نساجی سنتی، عبابافی، خراطی، محرق‌کاری، ورشوسازی، میناکاری بر روی طلا و نقره، قلم‌زنی و... نام برد.
اما متاسفانه هم‌اکنون شاهد این هستیم که بسیاری از هنرمندان صنایع دستی کار خود را به دلیل درآمد کم، نبود اشتغالزایی و رکود بازار فروش در ایام کرونایی و حمایت نکردن مسؤولان مربوطه کنار گذاشته و برای امرار معاش به کار دیگری روی می‌آورند و اگر این شرایط ادامه پیدا کند توانایی حفظ این هنر اصیل و قدیمی که با روح هر فرهنگ و قوم عجین است را نخواهیم داشت.
در این گزارش به سراغ تنی چند از صنعتگران صنایع دستی رفته‌ایم و از مشکلات و بازار کارشان پرسیده‌ایم. به نظر می‌آید به رغم همه مسایل، رضایت‌ها نسبی است.
نسرین هداوند، هنرمند معرق، در این باره گفت: با توجه به شرایط اقتصادی مردم محصول را به عنوان کاربردی می‌خرند تا تزیینی یعنی مصرف‌کننده حتی از کارهای صنایع دستی هم محصول کاربردی را می‌خرد.
او افزود: عدم استقبال مردم از صنایع دستی باعث می‌شود هنرمند به دنبال کار پردرآمدتر برود و نوع کار خود را تغییر دهد یا به صورت کلی از مجموعه صنایع دستی خارج شود.
هداوند پیشنهاد کرد: فروشگاه‌های ثابت در سطح شهر یا استان باشند که تولیدکننده بتواند بعد از تولید محصول در کارگاه یا خانه آن را عرضه کنند و به فروش برساند.
همچنین عبدالرحیم فروتن، هنرمند خراط، گفت: هم‌اکنون به دلیل اینکه واردات کارهای چینی را ممنوع کرده‌اند مردم به کارهای صنایع دستی به خصوص کارهای چوبی روی آورده‌اند و فضای مجازی باعث ترویج کار شده چون مردم کارهای صنایع دستی را می‌بیند و سفارشات خود از مجازی تهیه می کنند.
وی اضافه کرد: تولیدکننده ممکن است به خاطر عدم بازاریابی خوب یا مشکلات مالی نتواند تولید زیاد داشته باشد و درآمد کم عایدش شود و از طرفی دیگر به جای کار و تلاش مستمر دنبال کاری باشند که راه صد ساله را یک شبه طی کنند و این چیز خوبی برای هنرمند صنایع دستی نیست.
همچنین عبدالرضا حسن‌پور، مشاور امور صنایع دستی اداره میراث فرهنگی, گردشگری و صنایع دستی شهرستان دزفول، در این خصوص خاطرنشان کرد: صنایع دستی جزیی از هنر و هنر بخشی از فرهنگ هر جامعه محسوب می‌شود. به عبارتی، صنایع دستی را می‌توان سفیر فرهنگی ملت‌ها به شمار آورد.
او افزود: از آنجایی که در تولید کالاهای صنایع دستی موادِ اولیه طبیعی و همچنین ذوق، سلیقه، خلاقیت و زیبایی مشهود است و با دست تولید می‌شود انسان به زیبایی و آنچه در تولیدش ظرافت به کار رفته باشد علاقه دارد.
حسن‌پور ادامه داد: از سویی هنر در ذات آدمی نهفته است و به طور فطرتی به آثار صنایع دستی دلبستگی و علاقه دارد. بنابراین با افزایش تولیدات صنایع دستی، خریداران نیز افزایش می‌یابند. در دزفول به لحاظ استقبال خریداران برخی از مصنوعات صنایع دستی بایستی به صنعگران آن سفارش داده شود.
او یادآور شد: در دزفول مصنوعاتی از قبیل خراطی، کپو، احرامی، بافته‌های حصیری، ورشو، زیورآلات طلا و نقره، سفال، فرش و کالاهای ظریف چوبی و... مورد توجه شهروندان و گردشگران است.
مشاور امور صنایع دستی اداره میراث فرهنگی, گردشگری و صنایع دستی شهرستان دزفول در باب استقبال جوانان از مشاغل صنایع دستی بیان کرد: به دلیل بازار مرغوب و مشتری‌پسند کالاهای صنایع دستی دزفول یقینا اشتغال در حرفه‌های صنایع دستی قابلیت خوبی در جذب نیروی جوان و جویای کار دارد.
او یادآور شد: سهولت در فراگیری آموزش، نیاز به سرمایه اندک برای راه‌اندازی کارگاه، امکان تهیه موادِ اولیه از منابع داخلی و بالا بودن ارزش افزوده بخشی از ویژگی‌هایی است که حرفه‌های صنایع دستی می‌تواند مورد توجه، انتخاب متقاضیان کار قرار گیرد. از این رو، در این خصوص حمایت جدی مسؤولان از صنایع دستی دزفول لازم و ضروری است.
همچنین سیده مهروز هویدامرعشی، کارشناس فرش، گفت: فروشنده‌هایی که چند نوع صنایع دستی تولید می‌کنند و برند هستند و در فضای مجازی و حقیقی کار می‌کنند، بازار کار خوبی دارند اما هنرمندانی که تک‌کار هستند و کارهای شناخته شده ندارند شرایط سختی را می‌گذرانند و شرایط عرضه هنرهای دستی خود را ندارند و این هنرمندان محکوم به گرفتن غرفه و رفتن از نمایشگاهی به نمایشگاه دیگرند و باید کفش آهنی بپوشند و عصای آهنی به دست بگیرند تا حمایتی جلب کنند.
وی افزود: هنرمندانی نیز هستند که راه پول درآوردن از کار را بلد نیستند و قیمت‌گذاری و بازاریابی ندارند و فقط در هنر خودشان تبحر و استادی دارند و در بازاریابی تبحری ندارند این دسته از هنرمندان مجبور می‌شوند عزلت بگیرند.
او ادامه داد: عده‌ای نیز فقط به عنوان تجارت به هنر نگاه می‌کنند و ممکن است بالا بروند اما محکوم به شکست در هنر صنایع دستی هستند چراکه هنر صنایع دستی هنر دیربازده است و جواب‌ده خیل عظیمی نیست.
مرعشی خاطرنشان کرد: هنرمند علاوه بر هنر خود باید خیلی چیزهای دیگر داشته باشد و اگر بلد نباشد محکوم به شکست است.
به اعتقاد این کارشناس صنایع دستی: از ۱۰ پله ترقی در حوزه صنایع دستی هفت پله متعلق به هنرمند است و هنرمند باید قصد و هدف از کار خود را بداند و مسلط به کارش باشد.
در ادامه فریده صالحی، قالی و گلیم‌باف، گفت: با اینکه در مدت یک ماه با زحمت بسیار صنایع دستی تولید می‌کنیم ولی متاسفانه هنگام فروش با قیمتی که جبران‌کننده زحمت یک ماه باشد مواجه نمی‌شویم.
وی تصریح کرد: صنایع دستی هم‌اکنون بازار فروش خوبی ندارد و حمایت اصولی از جانب مسؤولان نمی‌شود و هنرمند وقتی با این شرایط سخت مواجه می‌شود شوقی برای تولید نخواهد داشت و انگیزه ادامه کار را از دست می‌دهد.
او معتقد است: مالیات دادن هنرمندان فشار کار را دوچندان می‌کند و باعث می‌شود هنرمندان با وجود علاقه قلبی کار هنری خود را رها کنند و برای امرار معاش به کار دیگری مشغول شوند.
امید است با بازاریابی و ارایه تسهیلات مناسب به هنرمندان، بازار صنایع دستی را بتوان رونق داد. همچنین مسئولان می‌توانند ذوق خرید صنایع دستی را در جامعه از طریق رسانه‌ها در مردم ایجاد کنند و یا همایش‌هایی در این زمینه برگزار کنند زیرا با ایجاد فرهنگ در این زمینه مردم ارزش بیشتری برای صنایع دستی قایل خواهند شد. صنایع دستی اگر حمایت شود قطع به یقین زمینه‌ساز حضور نو و کارآمد هنرمندان برای کارآفرینی خواهد بود و درآمدزایی و اشتغال هنرمندان می‌تواند از آثار مثبت این حمایت‌ها باشد.
تهیه و تنظیم: فاطمه فریح‌زاده
اگر این مطلب را می‌پسندید از طریق لینک‌های زیر در شبکه‌های اجتماعی به سایر علاقه مندان همرسانی کنید!
دیدگاه ها