درباره ویژگی‌های «گلیم ارداق» قزوین

یک مربی گلیم‌بافی در قزوین گفت: گلیم ارداق از جمله گلیم‌های قزوین است که نقش‌های برجسته و منحنی دارد. وجود نقشه نامتقارن، خطوط و نقوش موج مانند پر از انحنا که در بافت ارداق ایجاد بافت نامنظم کرده سبب شده است که کپی کردن آن به‌راحتی امکان‌پذیر نباشد.

مختاری بیان کرد: گلیم در تمام روستاهای قزوین بافته می‌شود که مهم‌ترین آن روستاهای رودبار الموت، رودبار شهرستان، ارداق و ضیاآباد هستند. گلیم قزوین به خاطر دو رو بودن و طرح و نقش فراوان و رنگ‌آمیزی که دارد از گلیم‌های معروف در ایران است. در کل استان قزوین ۳ نوع گلیم بافته می‌شود که با نام‌های چاکدار، پوده پیچی و منحنی است و مناطق الموت و ارداق از قطب‌های بافت گلیم محسوب می‌شود.

این هنرمند اضافه کرد: گلیم ارداق از جمله گلیم‌های قزوین است که نقش‌های برجسته و منحنی دارد. وجود نقشه نامتقارن، خطوط و نقوش موج مانند پر از انحنا که در بافت ارداق ایجاد بافت نامنظم کرده سبب شده است که کپی کردن آن به‌راحتی امکان‌پذیر نباشد.

وی گفت: در این مناطق رنگ‌های مورداستفاده شاد است و گلیم‌های رنگارنگی بافته می‌شود و تنوع رنگی زیادی دارد ازجمله رنگ‌های مورداستفاده سفید، زرد، نارنجی، عنابی، قهوه‌ای و سورمه‌ای است. زمانی که مردم به مواد اولیه مرغوب دسترسی ندارند بیشتر با کاموا می‌بافند. گلیم در اغلب خانه‌ها برای پوشاندن زمین و روانداز استفاده می‌شود. در صورت لزوم گاهی برای باربری روی حیوانات می‌اندازند.

نقشه‌ها برگرفته از نقوش حیوانی، گل، پرنده و انسان است که از طبیعت الهام گرفته شده و تکنیک بافت خمیده و منحنی است. از مهم‌ترین گل‌ها و طرح‌هایی که در این منطقه استفاده می‌شود گل ارداق است که در قدیم به نام‌های ارداق گلی، آلما گلی، گل هراتی، امین آغاید گفته می‌شد.

وی در ادامه توضیح گلیم ارداق اظهار کرد: چله کشی در بافت ارداق از نوع فارسی است. نخ چله را به دور سر دار می‌پیچند، یکی از زیر و یکی از رو. یک نخ هم از وسط رد می‌شود که بعدها چوب به‌جای آن گذاشته می‌شود و باعث می‌شود چل‌ها به شکل ضربدر قرار بگیرند با این کار چله‌های زیر و رو مشخص می‌شود. فاصله چله‌ها نیم سانتی‌متر است که بعد از چله کشی زنجیره‌بافی و کرباس زده می‌شود در قسمت وسط کرباس بافتی با نام آلا قورت، سوزنی یا ملیله دارد که دوباره کرباس بافته می‌شود.

مختاری افزود: برای شروع بافت اصلی با خامه رنگی یکی دو سانت بافته می‌شود که از این مرحله حاشیه گلیم تشکیل می‌شود. همین حاشیه که در پایین بافته‌شده، در کناره‌ها هم بافته می‌شود که به این حاشیه کوچک و باریک نام محلی «سور» می‌گویند و در وسط گلیم نقشه اصلی انداخته می‌شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در بافت گلیم چله‌ها همیشه باید فرد باشد تا نقش متقارن داشته باشیم. بافت ساده و دورو است. برای منحنی کردن نقوش هم ابتدا نقشه را به صورت پله‌ای می‌بافند. بعد به صورت یک مثلث در می‌آورند که با کوبیدن دفتین به حالت نیم دایره درمی‌آید. در کل نقشه انسجام و ارتباط دقیقی وجود دارد و طرح تشکیل‌شده در طول گلیم تکرار می‌شود.