تجارت راه خودش را می رود...!!

سایت اطلاع رسانی فرش ایران - کارپتور

علیرضا قادری

در جریان برگزاری سی امین نمایشگاه فرش دستباف ایران، شاهد ارایه تابلو فرش هایی از تصویر امرا و حکام ریز و درشت کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در برخی غرفه های این نمایشگاه بودیم. در این میان تابلو فرشی از محمد بن سلمان ولیعهد همه کاره عربستان اما بیش از همه توجه عمومی را به خود جلب کرده و بازتاب پیدا کرد.

اغلب قریب به اتفاق رسانه ها، یکی کمتر و یکی بیشتر، به این موضوع پرداختند و نشان دادند که اصل مساله خصوصا بعد از اخبار تجدید روابط میان دو کشور ایران و عربستان برایشان جذابیت دارد. این رسانه ها با عناوین و تیترهای جنجالی، شوک آورو گاه طنزآلودی چون «حضور! بن سلمان در تهران»، «بن سلمان در نمایشگاه فرش تهران» و نظایر آن چنان به برجسته کردن این اتفاق پرداختند که عملا افرادی که بدلیل عدم تبلیغات متولی و مجری اطلاعی از برگزاری نمایشگاه نداشتند از این طریق متوجه شدند که دوره جدید نمایشگاه فرش در حال برگزاری است.

علاوه بر این، تصاویر حکام، شاهزادگان و چهره های تماما سیاسی، دستمایه اظهار نظرات تلخ و طنز فراوانی از سوی فعالان شبکه های متعدد اجتماعی گردید. موضوع به همینجا ختم نشد. بلکه دامنه انعکاس این رویداد، خبرگزاری های خارجی را نیز تحت تاثیر قرار داده و از خروجی های این رسانه ها نیز سر برآورد.

بازنشر دهندگان اعم از مخالفان و موافقان، این فرصت را برای ابراز و انتشار نظرات خود مغتنم شمردند و به این اتفاق عملا رنگ و بویی سیاسی دادند.

اینکه چرا در میان این همه فرش های رنگارنگ و متنوع و تعداد بیشماری تابلو فرش با طرح و تصویر مربوط و نامربوط، این دسته از تابلو فرش ها، که در سالیان گذشته نیز معمولا در غرفه های تولیدکنندگان تابلو فرش وجود داشته اند، تا این حد توانسته بر دوش رسانه ها نشسته و به اخبار فراگیر راه پیدا کند دلیل بسیار روشنی دارد. حضور این نمونه ها در شرایطی که صحبت از برقراری مجدد مناسبات سیاسی میان دو کشور است، کنایه ای سیاسی است به این اتفاق. بازنشر دهندگان اعم از مخالفان و موافقان، این فرصت را برای ابراز و انتشار نظرات خود مغتنم شمردند و به این اتفاق عملا رنگ و بویی سیاسی دادند.

در این میان اما باید در نظر داشت که از سالهای دور تصویربافی از چهره های سیاسی، بخشی از سفارشات دریافتی تولیدکنندگان و بافندگان تابلو فرش بوده که بیشتر به عنوان هدیه به افراد و موسسات و نهادها، سفارش داده می شده و علاوه بر معروفیت برند تولیدکننده، اتفاقا درآمد خوبی نیز برای او به همراه داشته است.

تابلو فرش بافی در دهه های اخیر به دلایل و انگیزه های اقتصادی بشدت و سرعت در مسیری حرکت می کند که مدتهاست با تصویربافی اصیل ایرانی، چه از حیث موضوع و محتوا و چه از حیث نوع و نحوه تولید، فاصله ای نگران کننده گرفته است.

از این منظر، تولیدکنندگان این تابلو فرش ها کمترین توجهی به جنبه های سیاسی و کارکردهای اینچنینی ندارند و صرفا بدنبال انگیزه تجاری به این موارد می پردازند. همانگونه که تصاویر زیادی از اسب و گربه و... یا بازیگران هالیود و حتی تصویر ارزهای خارجی چون دلار و ... را بافته اند.

همانگونه که گفته شد تولیدکنندگان و بافندگان این تابلو فرشها، بطور طبیعی، تنها به زمینه کشش و علایق بازار و امکان فروش بیشتر محصولشان از منظر تجاری فکر می کنند و دغدغه مسایل دیگری از جمله امور سیاسی، مذهبی و یا فرهنگی را ندارند.

تابلو فرش بافی در دهه های اخیر به دلایل و انگیزه های اقتصادی بشدت و سرعت در مسیری حرکت می کند که مدتهاست با تصویربافی اصیل ایرانی، چه از حیث موضوع و محتوا و چه از حیث نوع و نحوه تولید، فاصله ای نگران کننده گرفته است.

نکته دیگری که در این موضوع توجه را بخود جلب می کند مساله ضرورت نگاه هوشمندانه و تخصصی به امر تبلیغات و اطلاع رسانی است. اینکه صرف حضور یک تابلو فرش در نمایشگاهی بتواند تا این حد در قالب یک خبر ولو بدون شرح خبرساز شود نشانه این است که جامعه برای دریافت و بروز عکس العمل نیازمند محرک هایی است که زمینه های آن بنوعی بالقوه موجود بوده و یا ایجاد گردد. شناخت صحیح و هوشمندانه این محرک ها نیازمند علم و تجربه است. تابلو بن سلمان محرکی است که بر بستر ذهنی آماده ای اعم از موافق و مخالف نشسته و با کمترین هزینه بیشترین پوشش و عکس العمل را بدنبال داشته است. برای تبلیغات اثربخش و کارآ چاره ای جز درک و شناخت محرک ها و روشهای اعمال موثر، به موقع، به جا و به اندازه تحریک مخاطب نیست.