معناشناسی و زیبایی شناس در فرش و تحلیل فرش رنگ در عرصه ملکوت

سایت اطلاع رسانی فرش ایران - کارپتور

کارگاه رویکرد فرهنگی و هنری در فرش دستباف با حضور 20 نفر از تولیدکنندگان، هنرمندان و علاقمندان به فرش دستباف در تاریخ 24 خردادماه 1402 از ساعت 15 تا 18 در تالار پازیریک موزه فرش ایران برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی موزه فرش ایران، در بخشی از این کارگاه، وحیده جمشیدی، کارشناس فرش جمشیدی، به ارایه مطلبی با موضوع معناشناسی و زیبایی شناسی در فرش پرداخت و سپس در بخش دیگری، فرش «رنگ در عرصه ملکوت» که در دومین جشنواره از افسانه تا اصالت به نمایش در آمده است را از دیدگاه زیبائی شناسی تحلیل کرد. جمشیدی تاکید کرد هدف از برگزاری این کارگاه نگاه علمی به فرش است که بخش مهمی از فرهنگ، هنر و تمدن ایران را روایت می کند. وی تصریح کرد امروز در مورد روایت و داستان فرش در هنگام تحلیل آن صحبت می کنیم ولی باید توجه کنیم که در بسیاری از فرش های نفیس ما مانند فرش بهارستان دوره ساسانی براساس داستان طراحی و بافته می شده است. یا در دوره معاصر فرش های استاد عیسی بهادری، که در احیای طرح‌های سنتی ایرانی بسیار کوشید، بر اساس یک داستان مشخص و جذاب طراحی و رنگ آمیزی شده است بطوری که قرار گرفتن رنگ های سرد و گرم در کنار یکدیگر حس آرامش را به بیننده منتقل می کند و چشم بیننده روی یک نقطه متمرکز نمی شود مگر آنکه آن نقطه کانونی فرش باشد. جمشیدی در توضیح نقطه کانونی گفت که هدف هنرمند و طراح در این نقطه قرار دارد و تمام المان های فرش در این نقطه همگرا می شوند.

وی ادامه داد فرشی که براساس اصول و آداب طراحی شده است می بایستی مطابق با یکی از 19  نقشه اصیل فرش ایرانی باشد و یا از سبک های اروپائی و یا مکاتب نقاشی ایرانی الگو برداری کند. بطور کلی می توان فرش های ایرانی را در نوزده نقشه اصلی دسته بندی و تعریف کنیم که عبارتند از 1. نقشه آثار باستانی و بناهای اسلامی 2. نقوش شاه عباسی 3. نقش اسلیمی 4. طرح افشان 5. طرح های اقتباسی 6. نقشه بندی(واگیره) 7. نقوش بته ای 8. نقش درختی 9. نقشه ترکمن 10. لچک و ترنج سراسری 11. نقش گل فرنگ 12. نقشه گلدانی 13. طرح ماهی درهم (هراتی) 14. نقش محرابی 15. نقش محرمات یا قلمدانی 16. نقشه هندسی 17. نقشه ی ایلیاتی و عشایری 18. نقوش تلفیقی 19. طرح قابی(خشتی)

جمشیدی در پایان گفت اگر در هر اثر هنری آداب طراحی و رنگ گذاری رعایت شود ارزش واعتبار فرش ایرانی به اصل خود باز می گردد. این محقق ابراز داشت حتی برای الگو برداری از اصول طراحی فرش اصیل می توان از فرشهای موزه الگو برداری کرد. وی اظهار داشت همکاری با این گونه مراسم ها در موزه ی فرش می تواند اتفاق‌های خوبی را برای جامعه ی فرش رقم بزند.

در بخش سوم وحیده جمشیدی در آغاز تحلیل فرش «رنگ در عرصه ملکوت» گفت اگرچه اثر با طرح به نمایش گذاشته می شود اما استاد هدف نهایی خود را با رنگ به نمایش در آورده است. وی افزود المان‌هایی که در کل طرح تکرار شده اند مانند لوستر نمی تواند نقطه ی کانونی یا مرکزی اثر باشد چرا که در یک کار هنری نباید نقطه ی کانونی تکرار شود همچنین منظره ی موجود در بالای طرح را نشاندهنده ی نوعی نشانه برای نزدیک شدن به نقطه ی کانونی می دانست گفت استاد با رنگ موجود در آسمان اشاره به هدف خود داشته است. وی افزود کار شدن حاشیه به صورت یک چهارم را وجود نقطه ی مرکزی در وسط  طرح می دانست و همچنین گفت بنا به سراسری بودن طرح نام اصولی آن سراسری و از لحاظ معنوی هنری نام طرح را  قرینه ی یک چهارم دانست. جمشیدی بازی طرح در رنگ را که از مشخصه های سبک پدر می دانست به صورت کاملا واضح در این اثر هنری، در قسمت بوم کار اشاره کرد و بیشترین تاکیداش بر نوع رنگ مورد علاقه ی هنرمند می دانست. جمشیدی در پایان اثر هنری را برای زیباشناسی کاری بسیار پیچیده دانست و ساده باف را که از ابریشم ۱۶ رنگ استفاده شده بود بقیه ی مراحل طراحی را به صورت بسیار قوی و سنگین دانست.

گفتنی است که دومین جشنواره از افسانه تا اصالت از سلسله رویدادهای نمایش گزیده دستبافته های ایرانی بمناسبت روز ملی فرش به میزبانی موزه فرش ایران و توسط استارتاپ چمروش و مجموعه آلبرزا از تاریخ 20 خردادماه تا 27 خردادماه 1402  برگزار شد. در این جشنواره 10 تولید کننده برگزیده فرش دستباف ایران شامل فرش محمد جمشیدی، فرش محمود محقق، فرش مهدی صیرفیان، فرش کریم صیرفیان، فرش یاشار ملفوظی، فرش فاخر زرباف، فرش محسن اعلاباف، فرش زاهدی موحد، فرش محمدخاکبازان، فرش علیرضا حقیقی و یک مجموعه دار به نام فرش مهدی فخاریان با عرضه 36  گزیده آثار دستبافه های اصیل ایرانی حضور داشتند.

 برگزاری 20 کارگاه‌ آموزشی با موضوعات بلاکچین در ردیابی اصالت و مالکیت فرش، بکارگیری هوش مصنوعی در اصالت سنجی فرش، نوآوری در اکو سیستم فرش، پنل تخصصی تولید و صادرات فرش با رویکرد هنری، رمزگشائی اسطوره ها در فرش دستباف، معرفی برند فرش محسن اعلاباف، معناشناسی و زیبائی شناسی در فرش، تحلیل فرش رنگ در عرصه ملکوت، معرفی فرش قشقائی، آینده پژوهشی در فرش، فروش فرش در فضای آنلاین، ارتقاء جایگاه فرش بعنوان یک محصول فاخر، نقش برجسته سازی فرش، هویت برند فرش ایرانی، اصالت هنری فرش صیرفیان و فرش مکتب اصفهان از جمله برنامه های این جشنواره بود.

حامیان معنوی این جشنواره وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، دفترفناوری و نوآوری وزارت صنعت، معدن و تجارت، دانشکده کامپیوتر دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانشگاه حضرت معصومه (س) بودند.