سرمایه‌گذاری تاجران قالی در دوره قاجار

سایت اطلاع رسانی فرش ایران - کارپتور

در اواخر قرن سیزدهم تجارتخانه‌های اروپایی و آمریکایی که در امر فرش فعالیت داشتند، جهت تامین فرش موردنیاز بازارهای خود شعباتی را در مراکز قالیبافی ایران تاسیس کردند. کارگزاران این شرکت‌ها پشم‌های رنگ‌شده را همراه با نقشه‌های مطلوب خود در اختیار بافندگان قرار داده و سفارش بافت فرش را با عقد قراردادهایی به آنان می‌دادند. ادواردز معتقد است که احیای قالی‌بافی نوین در ایران از سال ۱۸۸۵ آغاز شد. او به کتابی از «ای. استبینگ» با عنوان «قالی مقدس مسجد اردبیل» که در سال ۱۸۹۲ در لندن به چاپ رسیده اشاره می‌کند.

در اواخر قرن سیزدهم تجارتخانه‌های اروپایی و آمریکایی که در امر فرش فعالیت داشتند، جهت تامین فرش موردنیاز بازارهای خود شعباتی را در مراکز قالیبافی ایران تاسیس کردند. کارگزاران این شرکت‌ها پشم‌های رنگ‌شده را همراه با نقشه‌های مطلوب خود در اختیار بافندگان قرار داده و سفارش بافت فرش را با عقد قراردادهایی به آنان می‌دادند. ادواردز معتقد است که احیای قالی‌بافی نوین در ایران از سال ۱۸۸۵ آغاز شد. او به کتابی از «ای. استبینگ» با عنوان «قالی مقدس مسجد اردبیل» که در سال ۱۸۹۲ در لندن به چاپ رسیده اشاره می‌کند. نویسنده معتقد است که در قالیبافی ایران ۵ طرح بیشتر به کار نمی‌رود! ادواردز در ادامه می‌گوید: به نظر من نویسنده با ایرانیان تماس نداشته و اطلاعات خود را از طریق شرکت زیگلر و شرکای آنها به‌دست می‌آورده است و بدون شک در آن سال‌ها زیگلر به تازگی فعالیت خود را در ایران آغاز کرده بود، بنابراین نمی‌توان گفته‌های او را مستند فرض کرد.

در مورد تاریخچه شرکت زیگلر آمده است که در سال ۱۸۷۵ میلادی تهیه فرآورده‌های صادراتی در اراک (سلطان‌آباد آن زمان) توسط بازرگانان تبریزی آغاز شد، کمتر از ۱۰ سال بعد در سال ۱۸۸۳ یک شرکت انگلیسی سوئیسی‌الاصل به نام زیگلر و شرکا از منچستر دفتری در این شهر گشودند. این دفتر از منچستر کالاهایی وارد ایران می‌کرد، مدتی بعد یکی از کارمندان شرکت زیگلر که یک آلمانی به نام اسکاراستراوس بود پیشنهاد کرد که به جای اینکه شرکت وجوه حاصل از فروش کالاها را صرف خرید سکه‌های طلا کرده و سپس آنها را از طریق روسیه از ایران خارج سازد قالی خریداری کند که بتواند در لندن آنها را به راحتی و مستقیما به پول تبدیل کند از این‌رو اشتراوس که مردی کارآمد و جسور بود، به سلطان‌آباد مراجعه کرده و نسبت به دایرکردن رنگرزخانه، استخدام طراحان و ایجاد انبار کالا اقدام کرد. دیری نپایید که حدود ۲۵۰۰ دستگاه قالی‌بافی تحت نظارت زیگلر قرار گرفت و در کنار این شرکت شرکت‌های بی‌شمار دیگری نیز از اروپا و آمریکا در این منطقه به‌راه افتاد.

از دیگر شرکت‌هایی که در اواخر دوره قاجاریه آغاز به کار کرد شرکت برادران کاستلی بود که دفتر خود را در کرمان دایر کردند. دیری نپایید که نیرکوکاستلی که متعلق به خانواده‌ای متمکن و سرشناس ایتالیایی بود به تجارت قالی ایران علاقه‌مند شد. آنها صاحب یکی از معتبرترین بانک‌های خارجی بودند. کاستلی‌ها تحت عنوان نیرکوکاستلی و برادران در اواخر قرن نوزدهم تجارت خود را در تبریز آغاز کردند. بعدها این شرکت نماینده خود را به کرمان فرستاد و به کار تجارت در کاشان نیز مشغول شد. در ده سال پایانی سلطنت قاجاریه شرکت‌های معتبر انگلیسی و آمریکایی شعب خود را در سراسر ایران برپا ساختند و نسبت به تجارت قالی در ایران اقدام ورزیدند.