تئودور تودوک؛ تولید کننده خلاق و جاعل قالی‌های آنتیک مشهور قرن بیستم

سایت اطلاع رسانی فرش ایران- کارپتور

فرش تودوک:

تئـودور تـودوک (Teodor Tuduc)، تولیدکننده رومانیایی و جاعل قالی‌های آنتیک مشهور قرن بیستم بود. فرش های تقلبی او شامل فرش‌های ترانسیلوانیا، فرش‌های هولباین، فرش‌های لوتو و فرش‌های نظامی اسپانیایی می‌شد. بازتولیدهای کارگاه او در رومانی به قدری عالی بود که موزه‌ها، خانه‌های حراج و مجموعه‌داران را فریب داد. او سال‌ها قالی‌های جعلی بازبافی شده خود را به عنوان قالی‌های عتیقه قرون ۱۶ و ۱۷ به علاقمندان و حتی موزه‌ها و مجموعه‌داران بزرگ قالی فروخت. پس از افشای این امر از سوی استفانو یونسکو ، که ۱۰ سال را صرف مستند کردن این مساله کرد، بسیاری از قالی‌های عتیقه که با چیره‌دستی تمام در کارگاه‌های بافت تودوک به طرزی ماهرانه و باورپذیر آنتیک و قدیمی می‌نمودند، مورد تشکیک واقع شد. برآوردها حاکی از آن است که تئودور تودوک متجاوز از ۲۵۰ اثر جعلی را در کارگاه "براسوف" خود تولید نموده است.

فریب خوردگان تودوک:

جعل‌های تودوک متصدیان موزه، کارشناسان حراج و مجموعه‌داران مشهور و حتی محققان بزرگ فرش مانند: ام اس دیماند، کورت اردمن، جوزف وی. مک مولان، اولریششورمان، هاینریش جاکوبی ، فردریش اسپولر، والتر دنی  و خیلی‌های دیگر را فریب داده است.

مجموعه‌های عمومی اروپایی و آمریکایی که این «نمونه‌های جعل شده» را در خود جای داده‌اند، شامل: موزه هنرملی، بخارست؛ موزه بروکنتال، سیبیو؛ موزه هنر، براشوف؛ موزه هنر اسلامی، برلین; موزه ویکتوریا و آلبرت لندن؛ موزه هنر متروپولیتن، نیویورک; کانادا، موزه هنر انتاریو، تورنتو؛ موزه هنر نیکلام  کلگری است. بسیاری دیگر از تودوک‌ها نیز در مجموعه‌های خصوصی یافت می‌شوند.

آثار جعلی تودوک:

بیشترین تعداد آثار جعلی او به ترتیب فرش‌های ترانسیلوانیایی، قفقازی، ایرانی و اسپانیایی است. اینکه تودوک توانسته بود مجموعه داران خبره و کارشناسان موزه را چنین فریب دهد نشان از مهارت تودوک به عنوان یک بافنده و مرمتگر چیره دست و کار نهایی او در کپی برداری از زبان آناتولی،قفقازی و ایرانی و وسعت و عمق اطلاعات او از انواع سبک‌ها، موادِ اولیه، کهنه‌نمایی مواد و رنگ و البته سلیقه و سخت‌گیری‌اش در بافت پر وسواس این قالی‌ها دارد! این فرش‌های تقلبی اکنون ارزش زیادی پیدا کرده و مورد توجه کلکسیونرها هستند.

                                      شباهت شگفت‌انگیز فرش طرح هلبین (سمت چپ) از موزه هنرهای نیکل در کلگری،(احتمالاً یک تودوک)
                                                          هولباین اوایل قرن شانزدهم از موزه بروکنتال در سیبو (سمت راست)

جعل و جست و جوی اصالت:

کتاب «راهنمای تقلبی‌های تودوک»، بخشی از تلاش‌های مداوم و ده ساله‌ی استفانو یونسکو برای جمع‌آوری اطلاعات دقیق و ارائه مفیدترین ابزار برای کشف تقلبی‌ها در فرش است.  او که سال‌ها به مطالعه قالی‌های تودوک پرداخته است،

در هفته دوم فوریه سال ۲۰۱۲، دو سخنرانی در منطقه خلیج سانفرانسیسکو ایراد کرد. اولین سخنرانی به عنوان بخشی از سمیناری در موزه دو یانگ با عنوان «موزه‌های تقلبی، جعل‌ها، و جستجوی اصالت»، دومی. در یک کارگاه آموزشی در گالری فرش‌های شرقی پیتر پاپ در ساحل شمالی.

تقریباً ۲۰۰ نفر در مینی سمپوزیوم «موزه های جعلی، جعل و جست و جوی اصالت» که در ۹ فوریه توسط جیل دالساندرو متصدی هنرهای نساجی در موزه دو یانگ برگزار شد، شرکت کردند.

هر دو گفتگو بر روی حرفه قابل توجه تئودور تودوک، یک جاعل قرن بیستم تمرکز داشتند که یونسکو پس از ۱۰ سال تحقیق مستندسازی کرد. تخمین زده می شود که تودوک در کارگاه براسوف خود حدود ۲۵۰ نسخه از قالی هایی که قبلاً منتشر شده بود، تولید کرد که آنها را به عنوان نسخه های اصلی قرن ۱۶ و ۱۷ به بازار عرضه کرد. فهرست محققانی که «کیندر» تودوک را به عنوان فرش‌های عتیقه منتشر کردند و مجموعه‌داران آگاه و متصدیان موزه‌ای که فریب او  را خوردند، قابل توجه است. اگرچه ناهنجاری‌های ساختاری و طراحی ظریفی در این جعل‌ها وجود دارد، اما هنوز به‌طور قابل‌توجهی خوب ساخته شده‌اند، که آشنایی و دانش فراوان تودوک را در مورد ترانسیلوانی‌ها، و همچنین در مورد قفقاز، ایران و نیز به خوبی نشان می‌دهد.

در این کارگاه، چندین همکار ارمنی مهاجر از رومانی، که والدینشان در دهه ۱۹۳۰ با «عمو» تودوک کار می‌کردند و خودشان در لس آنجلس مستقر هستند، به یونسکو پیوستند.

استفانو یونسکو، تودوک را «خلاق‌ترین» تولید کننده قرن بیستم می‌داند که از استراتژی‌های بی‌سابقه‌ای برای فروش مصنوعات خود استفاده کرد. به قول او: جالب اینجاست که "جعلیات" تودوک به جای اینکه به عنوان کار یک شارلاتان رد شود، به خودی خود قابلیت کلکسیون شدن دارد و اگرچه در مقیاسی مشابه نمونه‌های اولیه ارزش گذاری نمی‌شوند، به عنوان اشیاء مورد علاقه تاریخی ارزش فزاینده‌ای دارند.

                                                            رابرت مان (چپ) و استفانو یونسکو (راست) در حال بررسی یک تودوک جعلی (عکس آرشیو از جوزان)

مطلبی با عنوان جعل هنری و هویت‌سازی کاذب در فرش‌های دستباف
به قلم دکتر داود شادلو ، عضو هیئت علمی گروه فرش دانشگاه هنر شیراز،
در وبسایت شرکت سهامی فرش منتشر شده است.

مطالعه این مطلب را به شما کاربر گرامی توصیه میکنیم.

تمامی حقوق مادی و معنوی این وبسایت متعلق به سایت اطلاع رسانی فرش ایران- کارپتور است