فرش نوعی منسوج است. برخی از فرشها تنها با تار و پود (گلیم و جاجیم) بافته میشوند و برخی از آنها (از جمله گبه و قالی)، دارای پرز (گره) هم هستند.
نقشآفرینی روی منسوجات، بر عهده تار، پود و یا پرز است. در گلیم، پودها؛ در جاجیم، تارها و در قالی و گبه، پرزها(خامه)؛ نقشها را بوجود میآورند. پس تار علاوه بر اینکه ساختار اصلی هر منسوجی را تشکیل میدهند،گاهی نقشها را هم ایجاد میکنند.
چله همان تارهای فرش است که عمود بر دار قالی، بر روی سر دار و زیر دار چلهکشی و چلهریزی میشود.
نخی که برای این کار استفاده میشود "نخ چله" نام دارد که به آن(تار، تون-تان و ریشه) هم میگویند.
برای چله کشی جنس نخ، تعداد و طول چله را با توجه به رجشمار، اندازه و نوع نقشه(سراسری، یک دوم، یک چهارم، واگیره) تعیین میکنند.
ضخامت و جنس نخ چله:
هرچه رجشمار و ظرافت قالی بیشتر باشد، تراکم و ظرافت چله در آن بیشتر است. ضخامت نخ چله با نمره نخ و تعداد لا مشخص می شود.
چله میتواند از الیاف طبیعی حیوانی ابریشم و پشم و یا از الیاف گیاهی پنبه باشد.
چله پنبه مقاوم تر از چله پشم است و رواج بیشتری بخصوص در قالی های شهری باف دارد. (پنبه به عنوان پرز قالی استفاده نمی شود) چله درخشان ابریشم، مناسب بافت فرشهای ظریف و نفیس است.
چلهکشی برای قراردادن تعداد تار مورد نیاز بافندگی روی دار قالی؛ انجام میشود. به این ترتیب بوم بافنده برای پود گذاری و گرهزنی، آماده میشود.
انواع چله و روش چلهکشی فرش:
چلهکشی به روشهای ترکی، فارسی یا تلفیقی انجام میشود. انتخاب روش چلهکشی، به نوع نقشه و کاربرد فرش، سنت بافندگی هر منطقه، همچنین سلیقه و امکانات بافنده بستگی دارد.
چله کشی ترکی: از دارهای گردان استفاده میشود و تارها مستقیما روی دار بسته میشوند.
چله کشی فارسی: از دستگاه چله دوانی استفاده میشود، پس از آن چله ها روی دار اصلی که از نوع دار ثابت است، ریخته میشوند. چله کشی به این روش دقت و مهارت بیشتر چله کش(تنهتاب) را می طلبد.
چله کشی تلفیقی: به منظور افزایش کیفیت بافت با استفاده از دار قالیبافی ترکی (گردان) و روش فارسی انجام می شود.
دیدگاه ها